|
 Đang trực tuyến :
22 |
|
 Số lượt truy cập :
33216855 |
|
|
|
|
|
Bệnh gỉ sắt đậu nành lây lan tới miền bắc do bào tử nấm “lăn”
Thứ hai, 25-09-2017 | 08:09:46
|
|
Bệnh gỉ sắt gây hại trên cây đậu nành là nấm bệnh tấn công đậu nành ở miền nam Hoa Kỳ, ở đó nó tồn tại qua mùa đông và lây lan xuống miền bắc trong suốt mùa vụ gieo trồng. Một nghiên cứu mới đây của trường Đại học Illinois đã giải thích sự lây truyền đường ngắn, nhưng chưa làm rõ được kiểu lây truyền đường dài.
Nghiên cứu cho thấy bệnh có khả năng lây lan xa hơn và lan tới ruộng đậu nành ở Midwestern sớm hơn trong mùa gieo trồng. Nhiều giả thuyết cho rằng những khối không khí chuyển động từ miền nam có thể cuốn theo bào tử nấm bệnh từ những ruộng đậu nành bị nhiễm bệnh và vận chuyển chúng qua hàng trăm dặm đến miền bắc sớm hơn trong mùa này, tiềm tàng nguy cơ gây hại đến những ruộng đậu nành của vùng Midwestern.
“Điều này có thể xảy ra ngay thời điểm này khi những cơn bão hình thành ở Hurricane Harvey di chuyển xuống phía bắc”, theo Glen Hartman, Nhà bệnh cây học của USDA Agricultural Research Service, giảng viên của bộ môn Khoa học cây trồng, Đại học Illinois. Trước đó, những cơn bão đã từng lây truyền bào tử gỉ sắt đi khoảng cách xa, các nhà khoa học cho rằng cơn bão Ivan đã mang bệnh gỉ sắt đậu nành từ Colombia đến Hoa Kỳ năm 2004.
Mặc dù“lây truyền đường dài” có thể xảy ra, nhưng thực tế sự “lây truyền lân cận” mới là mấu chốt của sự lây lan ra bắc hằng năm của dịch bệnh kể từ năm 2005. Hartman cho rằng sự “lây truyền lân cận” đã và đang xảy ra như thường lệ trong mùa này, và trừ khi có những bất thường do bão từ Harvey, ông ấy hi vọng rằng bệnh gỉ sắt sẽ xuất hiện muộn trên những cánh đồng đậu nành của Illinois vào cuối năm 2017.
Hartmanchú ý đến sự “lây truyền lân cận”, ông cho rằng sự dự đoán của “lây truyền đường dài” chưa tính đến sự di chuyển thực tế của bào tử nấm. Phải có tính toán số bào tử thực sự thoát khỏi ổ bệnh và điều kiện thích hợp cho bào tử lây lan, nếu không mô hình (giả thuyết) “lây truyền đường dài” là có thể sai lệch. Vì vậy, trong nghiên cứu hiện tại, ông Hartman và đồng nghiệp đặt 2 loại bẫy bào tử phía trong, xung quanh và bên trên ruộng đậu nành bị nhiễm bệnh ở Alabama, Georgia và Florida. Nhóm nghiên cứu còn đo lường các chỉ số môi trường gồm nhiệt độ không khí, độ ẩm liên quan, tốc độ gió và hướng gió, lượng mưa, và độ ước mặt lá.
Một lượng lớn bào tử trú ngụ trong ổ nấm bệnh, nhưng một phần khác (1/3 đến ½) trôi nổi ở phía trên. Bào tử sau đó di chuyển ra xa trên cánh đồng, nhưng phần lớn ở lại trong phạm vi 50 feet (khoảng 15 mét), nửa còn lại có thể di chuyển xa hơn đến 200 feet (60 mét).
Những con số này giải thích kiểu“lây truyền lân cận”. Gỉ sắt có thể lây lan trong đồng ruộng, sau đó lây san những ruộng lân cận có cây ký chủ trung gian là cây Kudzu (sắn dây). Quan sát ở miền nam cho thấy nhiều cây kudzu lan tỏa xung quanh và thường cách ruộng đậu nành vài trăm feet. Từ đó, bào tử lây lan một lần nữa, cứ thế từng bước lây truyền đến miền bắc. Ông Hartman cho biết vào giữa mùa hè bệnh gỉ sắt đậu nành lây lan từ phía nam với tốc độ 30 miles (50 km) mỗi ngày.
Nghiên cứu của Hartman còn xác định những yếu tố môi trường thích hợp hoặc cản trở sự lây lan kiểu lân cận của nấm gỉ sắt. Sử dụng thống kê đo lường, nhóm nghiên cứu tìm ra rằng bào tử di chuyển xa hơn trong điều kiện nóng và có gió, khi môi trường ẩm ướt bào tử chỉ trú ngụ quanh quẩn gần ổ nấm bệnh.
“Những gì thực sự thúc đẩy sự lây nhiễm cục bộ là độ ẩm không khí mà độ ẩm trong ruộng cây”, Hartman nói rằng “đấy là điệu kiện tốt cho nấm xâm nhập và phát sinh bào tử. Khi trời mưa, bào tử bị rửa trôi khỏi vết bệnh trên lá, do đó chúng mất khả năng lây lan trên diện rộng. Nhưng sau đó nấm bệnh hình thành bào tử mới và sẵn sàng để lây lan trong những ngày trời khô và có gió”.
Nghiên cứu đã giải thích được kiểu lây lan lân cận, còn kết quả dự đoán của kiểu lây lan đường dài thì sao?
“Tôi nghĩ rằng nghiên cứu này đã cung cấp những hiểu biết quan trọng về số bào tử gỉ sắt đếm được trong không khí ở trong và trên ruộng đậu nành và khoảng cách từ cánh đồng bị lây nhiễm. Ở đây có nhiều con số khác nhau của số lượng bào tử trong không gian”, Hartman cho rằng “nếu bạn để dành những khoảng trống giữa cánh đồng, sự pha loãng của tác nhân là rất lớn’.
Nói một cách khác, những cơ hội của bào tử để thoát ra khỏi ổ bệnh và di chuyển đi xa để lây truyền kiểu đường dài có thể là bất khả thi. Có thể quan sát thấy những bào tử rất khó sống sót ở tầng cao của bầu khí quyển và cơ hội là rất thấp.
“Bào tử khi ở tầng cao của bầu khí quyển sẽ nằm vào điều kiện nhệt độ khắc nghiệt và nhiều tia tử ngoại. không có nhiều bào tử sống sót sau đó, mặc dù một số được bao bọc bởi sắc tố tối màu có thể có cơ hội tốt hơn. Tuy nhiên, bào tử nấm gỉ sắt đậu nành thì có rất ít sắc tố, và bào tử có sắc tố màu sáng thì rất nhạy cảm với tia cực tím”, ông Hartman nói.
Lê Thị Thanh theo Sciencedaily. |
Trở lại
In
Số lần xem: 2329
|
|
[ Tin tức liên quan ]___________________________________________________
|
