Giá lúa gạo châu Á không có nhiều biến động. Giá chỉ dao động trong khoảng +/- 10 USD/tấn;

·        Việt Nam và Thái Lan trong giai đoạn thu hoạch cao điểm vụ lúa chính;

·        Thái Lan tiếp tục xả kho dự trữ;

·        Philippine mở thầu mua 800.000 tấn gạo và 2 công ty của Việt Nam chào giá thấp nhất;

·        Trung Quốc có thể sẽ phải gia tăng nhập khẩu gạo nhiều hơn nữa trong những năm tới do cung ngày càng thấp hơn nhiều so với cầu;

·        Dự trữ gạo ở cả Ấn Độ và Philippine đều sụt giảm.

Giá gạo xuất khẩu trên thị trường châu Á tháng 4/2014 ít biến động, giảm nhẹ vào những ngày đầu tháng 4 khi các nước xuất khẩu lớn thu hoạch rộ lúa vụ chính, nhưng đã tăng trở lại trong những ngày sau đó. Nhu cầu nhìn chung thấp, bởi khách hàng chỉ mua cầm chừng chờ giá chạm đáy khi Thái Lan tiếp tục xả kho dự trữ.

Tính chung trong vòng một tháng qua (từ 22/3 đến 22/4), giá gạo Việt Nam chỉ tăng khoảng 1 USD/tấn, trong khi gạo Thái giảm khoảng 5 USD/tấn.

Tại Thái Lan, giá gạo liên tiếp giảm, hiện về ngang bằng với gạo Việt Nam (trái với thông lệ thường cao hơn khoảng 30-40 USD/tấn so với gạo Việt), bởi nguồn cung lúa vụ mới gia tăng khi vào giai đoạn thu hoạch cao điểm, cộng với chương trình xả kho dự trữ. Tính chung trong 4 tuần qua, giá gạo Thái Lan giảm khoảng 5 USD/tấn, gạo 5% tấm ngày 23/4/2014 giá khoảng 390-400 USD/tấn.

Giá gạo Thái giảm đã hấp dẫn một số khách hàng Trung Đông mua gạo đồ với giá khoảng 420 USD/tấn, CIF. Tuy nhiên, họ chỉ mua những lô nhỏ khoảng 200 tấn.

Giá xuất khẩu trung bình trong 20 ngày đầu tháng 4 đạt 463 USD/tấn, tăng 8% so với năm trước và tăng 5% so với trung bình giá tháng 3/2014.

Giá lúa gạo nội địa cũng diễn biến cùng chiều với gạo xuất khẩu, giảm nhẹ vào đầu tháng 4 nhưng tăng nhanh trở lại trong 2 tuần vừa qua. Thông tin Việt Nam có thể trúng thầu cung cấp toàn bộ 800.000 tấn gạo cho Philippine kéo giá lúa gạo trong nước tăng khoảng 250-300 đồng/kg chỉ trong một tuần qua (tới 22/4).

Bảng 1: Giá lúa gạo nguyên liệu tại ĐBSCL (đồng/kg)

Chính phủ thực hiện chương trình thu mua tạm trữ cũng giữ giá lúa ở ĐBSCL ổng định. Chính phủ có kế hoạch mua 2 triệu tấn lúa tới ngày 30/4/2014.

Vụ thu hoạch lúa đông xuân ở ĐBSCL kết thúc trong tháng này, và nông dân bắt đầu gieo trồng vụ mới ở những nơi đã thu hoạch xong. Hai vụ này cho sản lượng lớn nhất trong năm. Sản lượng lúa Đông Xuân năm nay ở ĐBSCL ước đạt11 triệu tấn.

Theo Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA), Việt Nam đã xuất khẩu 1,38 triệu tấn gạo từ 1/1-15/4 năm 2014, giảm 36% so với khoảng 2,15 triệu tấn gạo xuất khẩu trong 4 tháng đầu năm 2013. Riêng trong nửa đầu tháng 4, Việt Nam xuất khẩu 165.562 tấn gạo, giảm 76% so với 700.710 tấn gạo xuất khẩu của cả tháng 4/2013 và giảm 72% so với tháng trước.

Nguồn cung lúa gạo trên thị trường Thái Lan gia tăng mạnh bởi chính phủ tiếp tục bán gạo dự trữ cộng với vụ thu hoạch lúa thứ 2 – vụ chính của Thái Lan.

Vụ mùa này Thái Lan được mùa lúa, song thời tiết những tháng còn lại năm nay có thể sẽ không thuận lợi khi El Nino được dự báo sẽ gây hạn hán ở châu Á – TBD. Chính phủ cho biết hàng tháng họ sẽ bán khoảng 800.000 tấn đến 1 triệu tấn gạo từ kho dự trữ để có tiền trả cho người trồng lúa, cao hơn nhiều so với mức xuất khẩu trung bình 558.000 tấn/tháng của năm 2013.

Hiện gạo Hương nhài Campuchia (phka malis) có giá khoảng 890 USD/tấn, thấp hơn khoảng 6% so với gạo Hommali Thái Lan (950 USD/tấn). Gạo Hương Nhài Việt Nam giá thậm chí còn rẻ hơn, khoảng 505 USD/tấn.

Xuất khẩu gạo Campuchia bị giảm sút hơn 10% trong quý I năm nay so với cùng kỳ năm 2013 do Thái Lan tăng cường bán gạo dự trữ và Myanmar cải cách ngành lúa gạo khiến lượng gạo bán từ 2 thị trường này ra thế giới gia tăng.

Campuchia xuất khẩu khoảng 84.330 tấn gạo trong quý I/2014, giảm khoảng 11% so với khoảng 95.228 tấn gạo xuất khẩu trong cùng kỳ năm ngoái.

Riêng trong tháng 3/2014, Campuchia xuất khẩu khoảng 35.757 tấn gạo, giảm khoảng 21% so với cùng kỳ và tăng khoảng 32% so với tháng trước đó. Trong tháng 3/2014, Campuchia xuất khẩu chủ yếu là gạo thơm (khoảng 11.628 tấn), gạo trắng hạt dài (khoảng 8.508 tấn) và gạo trắng cao cấp (khoảng 8.278 tấn).

2. Các nước nhập khẩu chủ chốt

Dự trữ gạo ở Philippine vào khoảng 1,78 triệu tấn tính đến ngày 01/3/2014, giảm khoảng 8% so với cùng kỳ năm ngoái.

Chính phủ Trung Quốc tiếp tục hỗ trợ người trồng lúa, và theo chương trình hỗ trợ giá của chính phủ, giá thu mua tối thiểu với gạo sớm Indica dự kiến sẽ tăng lên 2.700 RMB (khoảng 437 USD)/tấn trong năm marketing 2014-15, tăng khoảng 2% so với 2.640 RMB (khoảng 427 USD)/tấn năm marketing 2013-14. Giá thu mua tối thiểu lúa Japonica dự kiến tăng lên 3.100 RMB (khoản 502 USD)/tấn năm marketing 2014-15, tăng khoảng 3% so với 3.000 RMB (486 USD)/tấn năm 2013-14.

Chính phủ Trung Quốc có kế hoạch đấu thầu mua gạo của nông dân vào cuối năm marketing.

Chính phủ Trung Quốc duy trì Hạn ngạch thuế quan cố định (TRQs) đối với gạo nhập khẩu gạo, nhưng cũng phân bổ hạn ngạch bổ sung nếu cần thiết. Phân bổ hạn ngạch được chia đều (50/50%) giữa doanh nghiệp tư nhân và chính phủ. Thuế nhập khẩu trong TRQs là 1% và nhập khẩu ngoài TRQs là 65%.

Để đảm bảo an ninh lương thực và không phụ thuộc vào nước nào, Trung Quốc đang nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung.

Mới đây Hiệp hội xuất khẩu gạo của Pakistan (REAP) và Hiệp hội ngũ cốc tỉnh Quảng Đông (GPGA) Trung Quốc đã ký một Biên bản ghi nhớ (MoU) nhằm thúc đẩy hợp tác thương mại gạo. Pakistan xuất khẩu khoảng 589.848 tấn gạo sang Trung Quốc trong năm tài chính 2012-2013 (tháng 7/2012-6/2013), tăng 63% so với tài khóa trước đó. Xuất khẩu gạo sang Trung Quốc chiếm khoảng 17% trong tổng lượng gạo xuất khẩu (khoảng 3,5 triệu tấn) của Pakistan trong tài khóa 2012-2013.

Trong báo cáo tháng 4,Tổ chức Nông Lương Liên Hiệp Quốc (FAO) dự báo sản lượng lúa gạo toàn cầu niên vụ 2013/14 đạt khoảng 497 triệu tấn, tăng khoảng 1% năm 2012-2013. Sản lượng của một số nước như Australia, Peru, Sri Lanka và Tanzania sẽ bị ảnh hưởng bởi hạn hán.

FAO dự báo tiêu thụ gạo thế giới sẽ tăng khoảng 2,5 % lên khoảng 490 triệu tấn vào năm 2013-2014 từ khoảng 478 triệu tấn trong năm 2012-2013 do nhu cầu thực phẩm dự kiến tăng khoảng 2% . FAO ước tính tồn kho gạo thế giới sẽ tăng khoảng 3% lên khoảng 181 triệu tấn vào năm 2013-2014 , tăng từ khoảng 175 triệu tấn trong năm 2012-2013 do tồn kho dự kiến cao hơn ở Trung Quốc, Thái Lan và Việt Nam.

Về mậu dịch gạo thế giới năm nay, cả FAO và Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đều dự báo sẽ tăng.

FAO dự đoán năm 2014 mậu dịch gạo thế giới sẽ tăng 5% đạt 39,3 triệu tấn, cao hơn khoảng 1 triệu tấn so với dự báo cách đây chỉ 4 tháng. FAO dự báo Thái Lan sẽ vượt Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới trong năm nay. Ấn Độ sẽ tiếp tục là nước xuất khẩu lớn nhất thế giới, và Thái Lan dự kiến sẽ đáp ứng hầu hết các nhu cầu gia tăng đối với gạo trong năm nay.

Tuy nhiên, FAO cho biết rằng hầu hết các nhà xuất khẩu gạo khác (Argentina, Brazil, Campuchia, Trung Quốc, Ai Cập, Guyana, Pakistan, Paraguay, Mỹ và Việt Nam ) cũng sẽ tăng xuất khẩu gạo trong năm 2014. Ấn Độ có thể vẫn là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới vào năm 2014, nhưng khối lượng xuất khẩu có khả năng giảm xuống khoảng 9,5 triệu tấn, giảm khoảng 10% so với năm 2013, chủ yếu do nhu cầu giảm ở Iran. Thái Lan dự kiến sẽ xuất khẩu khoảng 8,7 triệu tấn vào năm 2014 , tăng khoảng 30% so với năm trước. Khối lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam được dự báo vào khoảng 7,2 triệu tấn, tăng khoảng 7% so với năm trước.

Nhập khẩu dự kiến sẽ tăng ở một số nước châu Á (Bangladesh, Trung Quốc , Indonesia, Malaysia , Nepal , Philippines và Sri Lanka) do sự gia tăng giá cả trong nước và dự trữ thấp. Nhập khẩu gạo của Nigeria, Mali và Tanzania ở châu Phi dự kiến sẽ tăng trong năm 2014. Nhập khẩu gạo của một số nước ở châu Mỹ Latinh ( Haiti và Bolivia ) và vùng Caribbean cũng có thể tăng trong năm nay.

USDA nhận định nhập khẩu gạo vào Trung Quốc sẽ tăng lên khoảng 4 triệu tấn gạo năm 2014-2015 (tháng 7/2014-6/2015), tăng 14% so với ước tính khoảng 3,5 triệu tấn năm 2013-2014 chủ yếu do giá trong nước duy trì ở mức cao. Dự báo này cũng trùng khới với dự báo của Trung tâm Thông tin Dầu và Ngũ cốc Quốc gia Trung Quốc.

USDA cho rằng việc chính phủ hỗ trợ giá là nguyên nhân khiến giá gạo nội địa của Trung Quốc cao hơn so với các nước láng giềng như Thái Lan, Việt Nam và Pakistan. Trung Quốc thường tăng cường mua gạo khi giá thế giới thấp, như trường hợp trong năm nay khi giá gạo Thái Lan thấp. Hơn nữa, tiêu thụ lúa gạo ở nước này đang tăng nhanh hơn so với tốc độ tăng sản xuất do tăng dân số và sự gia tăng tiêu thụ công nghiệp.

Theo USDA, sản lượng gạo của Trung Quốc chắc chắn sẽ đạt 143 triệu tấn (quy xay) trong năm 2014-2015, tăng khoảng 0,5% so với 142,3 triệu tấn năm trước. Tuy nhiên, mức tiêu thụ gạo của Trung Quốc dự kiến ​​sẽ lên tới khoảng 148 triệu tấn vào năm 2014-2015, tăng khoảng 1% so với 146 triệu tấn năm trước đó. USDA cho biết việc tăng nhập khẩu sẽ giúp Trung Quốc duy trì 45 triệu tấn gạo dự trữ trong năm 2014-2015.