Ngay sau khi Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (Vicofa) đưa ra dự báo giá cà phê năm 2014 tiếp tục giảm thì lập tức giá cà phê tăng vọt. Điều này một lần nữa cho thấy, công tác dự báo đi ngược với diễn biến thị trường. Tuần qua chứng kiến đợt tăng giá mạnh chưa từng thấy của cà phê, với mức tăng 8,25%.

Giá tăng cứ như “trong mơ”

Năm 2013, khi Vicofa liên tục nhận định giá cà phê đã xuống đáy nên chỉ tăng chứ không giảm sâu nữa, thế nhưng giá mặt hàng nông sản này liên tục “rơi tự do”, xuống mức 31.000 đồng/kg cà phê nhân xô nội địa vào những tháng cuối năm. Tại cuộc họp của Bộ Nông nghiệp và PTNT bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu (XK) nông sản vừa tổ chức mới đây, ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Vicofa còn nhận định bi quan rằng: giá cà phê năm 2014 tiếp tục đi xuống.

Nhận định của Vicofa có lẽ căn cứ trên kết quả XK cà phê tháng 1/2014 chỉ đạt sản lượng 165.000 tấn, kim ngạch 323 triệu USD, giảm 24,7% về lượng và 29% về giá trị so với cùng kỳ năm 2013.

Nhưng từ tháng 2/2014 trở đi, giá cà phê đã đảo chiều, tăng một cách đột biến. Trên thị trường nội địa, giá cà phê nhân xô từ mức đáy 31.000 đồng/kg trong tháng 1 tăng vọt lên 39.000 đồng/kg vào ngày 25/2/2014, tăng 5.000 đồng/kg chỉ trong vòng một tuần. Theo các đại lý tại Tây Nguyên, thị trường nội địa trở nên khó mua hàng do nông dân vẫn kỳ vọng vào mức giá khả quan hơn vì chi phí đầu tư cho cây cà phê ngày càng cao. Giá cà phê Robusta xuất khẩu loại 2,5% đen vỡ hiện được chào bán với giá 1.935 USD/tấn FOB, Hồ Chí Minh (với trừ lùi 20 USD theo giá kỳ hạn tháng 5 tại London), tăng hơn 300 USD/tấn so với cuối năm 2013.

Theo ông Dương Nga Văn, Trưởng phòng Kế hoạch Công ty Cà phê Đắk Uy (Tổng công ty Cà phê Việt Nam), việc cà phê tăng giá do tác động từ thị trường quốc tế. Ngoài ra, ông Lê Sĩ Đông, Trưởng phòng Kinh doanh Công ty Cà phê Nguyên Huy Hoàng (Đắk Hà - Kon Tum), nhận định, các doanh nghiệp nghỉ Tết Nguyên đán dài ngày khiến giao dịch tại thị trường trong nước giảm, góp phần đẩy giá cà phê lên cao. Cà phê tăng giá nhưng nhiều người trồng cà phê vẫn găm hàng chờ giá cao hơn nữa. Ông Vũ Văn Am (Ngọc Hồi - Kon Tum) cho biết, với mức giá hiện nay, ông không bị thua lỗ nữa nhưng chưa có lãi nên không vội bán mà chờ giá cao hơn.

Trên thị trường thế giới, trong tuần qua, giá cà phê Robusta kỳ hạn trên sàn London (Anh) tăng 149 USD/tấn, tương đương 8,25 %. Giá cà phê Arabica còn tăng mạnh hơn, trên sàn New York (Mỹ) tăng tới 27,2 cent/lb, tức 19,11%, mức tăng cao nhất từ trước tới nay trong một tuần. Trên các sàn giao dịch càphê thế giới, liên tiếp trong tuần là những phiên giao dịch có khối lượng khủng trên sàn kỳ hạn. Theo một thương nhân tại Chicago (Mỹ), đây là thời điểm hốt bạc của giới đầu cơ khi mà kể từ đầu năm tới nay, chưa đầy 2 tháng, giá cà phê Arabica đã tăng tới 57%, cứ như trong mơ vậy.

Trong tuần qua, khi những thông tin dự báo giá cà phê giảm từ Vicofa đăng tải trên nhiều tờ báo, hàng trăm nông dân trồng cà phê ở Tây Nguyên đã đưa ra những lời bình luận bức xúc trên trang web có địa chỉ www.giacaphe.com. Hầu hết mọi người đều nhận định rằng: “Giá cà phê từ thời điểm này trở đi sẽ chỉ có lên chứ không thể xuống!”. Theo nông dân Trường Tùng (Đắk Lắk), áp lực bán của người trồng cà phê không còn lớn vì người nào còn cà phê tại thời điểm này đa phần là có kinh tế ổn định và nhu cầu chi tiêu không lớn. Nhận thấy đây là lúc nên mua cà phê để chờ giá tăng cao hơn bán kiếm lời nhưng việc thu mua cà phê thời điểm này không dễ vì mọi người có hàng đều tin rằng, nay mai giá sẽ cao hơn do ảnh hưởng của hạn hán tại Brazil và thị trường cà phê đang thiếu hụt.

Về việc Vicofa đề xuất Bộ Nông nghiệp và PTNT và Chính phủ cho tạm trữ 200.000 - 300.000 tấn cà phê để đẩy giá lên, một nông dân cho rằng: “Không cần thiết nữa. Chỗ tôi ký gửi vào công ty không mất chi phí kho, nếu gửi vào thì được ứng vốn 10% giá trị tài sản với lãi suất ngân hàng quy định, thế mà dân có cà phê đâu mà gửi”.

Nông dân trồng cà phê đang mừng vì nhiều lý do khác nữa. Thời gian qua, giá cà phê thế giới tăng, kéo giá cà phê nội địa lên theo, nhưng với mức độ tăng không tương xứng. Nếu dựa trên mức giá niêm yết Robusta trên sàn London hiện tại là 1.955 USD/tấn và giá nội địa 38.300 đồng/kg (tương đương 1.820 USD) thì mức chênh lệch lên tới 135 USD/tấn. Như vậy, giá cà phê nội địa phải trên 40.000 đồng/kg thì mới tương xứng với giá chung trên thế giới. Thứ hai là sự phi mã của cà phê Arabica trong thời gian qua đã đẩy sự cách biệt giữa hai sàn Arabica và Robusta hiện nay lên mức 80,05 cts/lb, tức trên 1.765 USD/tấn. Với mức này, nhà rang xay sẵn sàng xem xét sử dụng Robusta chất lượng cao có thể thay thế Arabica để hạ giá thành sản phẩm. Điều này có lợi cho XK cà phê của Việt Nam, nước sản xuất cà phê Robusta lớn nhất thế giới.

Triển vọng thị trường sáng sủa

Trên thế giới cũng như Việt Nam đang loạn những thông tin về dự báo thị trường cà phê. Giới đầu cơ liên tục đưa ra thông tin rằng, giá cà phê tăng chỉ là nhất thời do thời tiết. “Chắc chắn sẽ còn những thông tin giật gân hơn ở phía trước, nhất là khi Brazil vào mùa đông, không chừng lại có tin rét đậm, rét hại… có thể giúp giá cà phê có dịp tăng nữa”, một nhà phân tích thị trường nhận định. Các nhà đầu cơ lợi dụng thời tiết để đẩy giá cà phê lên cao rồi bán ra chốt lời, sau đó họ sẽ đẩy giá cà phê xuống để mua vào. “Những thông tin như vậy khiến người trồng cà phê tưởng rằng đây là thời điểm giá cao nhất để tranh nhau bán ra, sẽ không có lợi cho thị trường. Nhưng, nếu nhìn đợt tăng giá cà phê vừa qua để nói chỉ do thời tiết chi phối là chưa đủ và coi chừng bị dính bẫy của đầu cơ tài chính, tung tin mạnh yếu tố này để giấu một hành động khác”, nhà phân tích cho biết.

Thật ra diễn biến thị trường cà phê đang phản ánh đúng quy luật cung - cầu. Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO) dự báo sản lượng cà phê thế giới niên vụ 2013-2014 có thể giảm 2 triệu bao so với mức 145,2 triệu bao của niên vụ trước do sản lượng của Brazil, Việt Nam, Indonesia và các nước Trung Mỹ đều giảm. Nếu như trước đây nhiều người cho rằng năm tới, sản lượng cà phê Brazil sẽ ở mức 57-60 triệu bao (60 kg/bao), thì nay họ đồng loạt giảm. Như Olam và Wilmar International, là các hãng kinh doanh nông sản hàng đầu châu Á có trụ sở tại Singapore, ước rằng sản lượng sắp tới chỉ chừng 50-51 triệu bao, nhiều hãng kinh doanh khác ước giảm từ 5-10% nhưng Cooxupe, hợp tác xã cà phê lớn nhất thế giới đóng tại Brazil, ước sản lượng nước họ sẽ giảm đến 30%. Sản lượng cà phê của Việt Nam giảm 15% so với niên vụ trước chứ không thể tăng lên như các dự báo bên ngoài đã đưa tin. Hơn nữa, lượng tiêu thụ cà phê toàn thế giới sẽ tăng từ 142 triệu bao trong năm ngoái lên 146 triệu bao trong năm nay.

Tồn kho thấp cũng là lực đẩy giá cà phê lên. Báo cáo định kỳ của Hiệp hội Càphê Hạt (Mỹ) cho biết, tính đến hết tháng 1/2014, tổng lượng cà phê tồn kho tại Bắc Mỹ giảm 57.380 bao so với báo cáo trước đó. Bên cạnh đó, chỉ số đồng USD từ hai tuần nay giảm liên tục đã kích thích giới đầu cơ tài chính đặt cược thêm vào hàng hóa. Đây là “chất xúc tác” có tầm quan trọng không kém để giúp giá cà phê tăng. Như vậy, đã đủ cơ sở để tin tưởng rằng thị trường cà phê năm 2014 sẽ sáng sủa.

“Vừa qua, khu vực Tây Nguyên có mưa sớm bất thường làm khoảng 20-30% diện tích cà phê ra hoa sớm, không có khả năng đậu quả. Do đó, dự báo năng suất cà phê sẽ giảm. Bên cạnh đó, giá cà phê thế giới giảm nên nhiều nước hạn chế xuất khẩu sẽ đẩy giá cà phê thế giới tiếp tục tăng”, ông Lê Sĩ Đông dự báo.

Chu Khôi - Kinhtenongthon.