Một báo cáo mới đã ghi lại các kết quả nghiên cứu nông học, kinh tế và môi trường của việc trồng lúa lâu năm trên khắp tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Hiện cây lúa lâu năm tiếp tục thay đổi cuộc sống của hơn 55.752 nông dân nhỏ ở miền nam Trung Quốc và Uganda.

Báo cáo nghiên cứu mới đăng trên tạp chí Nature Sustainability ghi lại các kết quả nông học, kinh tế và môi trường của việc trồng lúa lâu năm trên khắp tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Hiện cây trồng được trang bị lại đang thay đổi cuộc sống của hơn 55.752 nông dân sản xuất nhỏ ở miền nam Trung Quốc và Uganda vì những lợi ích về mặt kinh tế mà nó mang lại trong bối cảnh người nông dân ở Trung Quốc đang già đi.

Các nhà nghiên cứu bắt đầu phát triển lúa lâu năm vào năm 1999 với sự hợp tác giữa Học viện Khoa học Nông nghiệp Vân Nam và Viện Nghiên cứu Lúa Quốc tế. Trong những năm tiếp theo, dự án đã phát triển bao gồm Đại học Illinois, Đại học Vân Nam và Đại học Queensland. Một đối tác khác, The Land Institute, đã cung cấp nhân giống cây lâu năm và chuyên môn nông học, cùng với kinh phí giống để đảm bảo tính liên tục của dự án.

Các nhà nghiên cứu đã phát triển cây lúa lâu năm thông qua việc lai tạo, lai giống lúa hàng năm thuần hóa của châu Á với một loại lúa lâu năm hoang dã từ châu Phi. Tận dụng các công cụ di truyền hiện đại để theo dõi nhanh quy trình, nhóm nghiên cứu đã xác định một giống lai có triển vọng vào năm 2007, trồng thử nghiệm trên diện rộng vào năm 2016 và cho ra đời giống lúa lâu năm thương mại đầu tiên, PR23, vào năm 2018.

Nhóm các nhà khoa học quốc tế đã dành 5 năm để nghiên cứu năng suất lúa lâu năm cùng với lúa hàng năm tại vùng trồng ở tỉnh Vân Nam. Với một vài trường hợp ngoại lệ, năng suất lúa lâu năm (6,8 megagam/ha) tương đương với lúa hàng năm (6,7 megagam/ha) trong 4 năm đầu tiên. Năng suất bắt đầu giảm vào năm thứ 5 do nhiều yếu tố khác nhau do đó các nhà nghiên cứu khuyến nghị nên gieo lại lúa lâu năm sau 4 năm.

Do không phải trồng mỗi vụ nên nông dân trồng lúa lâu năm tiết kiệm được gần 60% công lao động và chi tiêu giảm một nửa cho giống, phân bón và các đầu vào khác.

Kết quả cho thấy lợi ích kinh tế của lúa lâu năm khác nhau giữa các địa điểm nghiên cứu, nhưng lợi nhuận dao động từ 17 - 161% so với trồng lúa hàng năm. Ngay cả ở những địa điểm và những năm lúa lâu năm bị giảm năng suất do sâu bệnh, nông dân vẫn đạt được lợi nhuận kinh tế lớn hơn so với trồng cây hàng năm.

Không phải làm đất hai lần một năm, trồng lúa lâu năm cũng mang lại những lợi ích đáng kể về môi trường. Nhóm nghiên cứu đã ghi nhận lượng cacbon và nitơ hữu cơ trong đất cao hơn được lưu trữ trong đất trồng lúa lâu năm. Các thông số chất lượng đất bổ sung cũng được cải thiện.

Một phần khác của nghiên cứu đánh giá khả năng chịu nhiệt độ thấp của lúa lâu năm, với mục tiêu dự đoán vùng phát triển tối ưu của nó trên khắp thế giới. Mặc dù tiếp xúc đáng kể với khả năng mọc lại hạn chế trong thời tiết lạnh, nhóm nghiên cứu dự đoán cây trồng có thể hoạt động ở một loạt các địa điểm không có sương giá.

Mặc dù đã tiến hành thử nghiệm tại trang trại và phát hành ba giống lúa lâu năm làm sản phẩm thương mại ở Trung Quốc và một ở Uganda, các nhà nghiên cứu vẫn chưa hoàn thành việc tinh chỉnh cây trồng. Họ có kế hoạch sử dụng cùng các công cụ di truyền hiện đại để nhanh chóng đưa các đặc điểm mong muốn như mùi thơm, khả năng kháng bệnh và chịu hạn vào cây trồng mới, có khả năng mở rộng phạm vi hoạt động trên toàn cầu.