ThS. Nguyễn Viết Cường

Sâu năn hại lúa (Orseolia oryzae) là một đối tượng gây hại nguy hiểm trên lúa, đã và đang gây thiệt hại đáng kể tới sản xuất lúa ở vùng Đồng Tháp Mười thuộc 03 tỉnh Long An, Đồng Tháp, Tiền Giang. Tuy chưa được coi là “dịch” sâu năn, song thiệt hại của nó đã rất rõ. Nhiều diện tích lúa ở các huyện như Tam Nông, Tháp Mười, Hồng Ngự, Tân Hồng (Đồng Tháp) và Tân Hưng, Vĩnh Hưng, Kiến Tường (Long An) trong vụ Thu đông 2017 và Đông Xuân 2017-2018 đã bị chúng gây thiệt hại năng, đã có một số diện tích phải hủy bỏ, không có thu hoạch. Sự xuất hiện và gây hại của sâu năn tập trung nhiều ở những vùng sản xuất lúa 03 vụ hay trà lúa gieo sạ muộn ở từng vụ. Nếu trước đây, sâu năn không nằm trong đối tượng sâu hại được cho là “nguy hiểm” và được đánh giá là “không đáng để quan tâm” thì hiện nay lại là nỗi lo của nhiều người dân trồng lúa, có thể chỉ sau rầy nâu. Sự thay đổi của biến đổi khí hậu theo hướng ngày càng nóng, ẩm; sự tăng vụ sản xuất /năm tạo môi trường thức ăn liên tục, phong phú; sự sử dụng nhiều loại thuốc có độ độc cao, sớm đã diệt nhiều loại “thiên địch” của sâu năn là những lý do quan trọng, tạo điều kiện tốt nhất cho sâu năn phát triển gây hại. Sự gia tăng mật số nhanh do vòng đời ngắn và số lượng trứng, ấu trùng nhiều ở mỗi chu kỳ cũng làm gia tăng nhanh mật số trên đồng ruộng. Vì vậy, việc quản lý sâu năn thực tế hiện là hết sức khó khăn và tốn nhiều chi phí, song hiệu quả vẫn không cao.

Để quản lý sâu năn có hiệu quả cần có một giải pháp tổng hợp từ qui hoạch sản xuất đến qui trình canh tác và sử dụng thuốc một cách khoa học, cụ thể như sau:

Ruộng lúa bị hại nặng bởi sâu năn không có khả năng cho thu hoạch - ảnh chụp tại xã Thạnh Hưng – Kiến Tường – Long An. Đông xuân 2017 - 2018

- Nên gieo trồng 02 vụ lúa /năm ở mỗi vùng sản xuất để cắt đứt nguồn dinh dưỡng để sâu năn (gồm trưởng thành hoặc ấu trùng) không có cơ hội tồn tại, phát triển lây lan trên diện rộng.

- Tiếp tục áp dụng các biện pháp trong IPM để có được cây lúa khỏe, sức sống tốt chống chịu được với yếu tố bất lợi phi sinh học (phèn, mặn, ngộ độc hữu cơ, hạn…) và sinh học như (các loại sâu, nấm và vi khuẩn…).

- Triệt để tuân thủ nguyên tắc 04 đúng trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật; tăng cường áp dụng thuốc sinh học để bảo vệ nguồn “thiên địch” của sâu năn rất phong phú trong tự nhiên. Không nên sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sớm, nhất là loại thuốc phổ rộng có độ độc cao.

- Cần theo dõi diễn biến của sâu năn trên các phương tiện truyền thông để có được sự phòng ngừa kịp thời.

- Khi có dịch cần tổ chức tập trung diệt đồng loạt để sâu năn không có cơ hội phát sinh, phát triển và phát tán rộng.