Huân chương Ðộc lập
- Hạng 1 - Hạng 2 - Hạng 3
Huân chương Lao động
- Hạng 1 - Hạng 2 - Hạng 3
Giải thưởng Nhà nước
- Nghiên cứu dinh dưởng và thức ăn gia súc (2005)
- Nghiên cứu chọn tạo và phát triển giống lúa mới cho xuất khẩu và tiêu dùng nội địa (2005)
Giải thưởng VIFOTEC
- Giống ngô lai đơn V2002 (2003)
- Kỹ thuật ghép cà chua chống bệnh héo rũ vi khuẩn (2005)
- Giống Sắn KM 140 (2010)
![]() |
|
![]() |
|
Đồng hồ sinh học của nấm: Mục tiêu tiềm năng trong phòng chống bệnh thực vật
Thứ tư, 16-04-2025 | 07:41:06
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fusarium oxysporum là một loài nấm gây bệnh trong đất, được biết đến như tác nhân chính gây ra bệnh héo rũ Fusarium – một nhóm bệnh nghiêm trọng ảnh hưởng đến nhiều loại cây trồng. Với khả năng ký sinh trên hàng trăm loài thực vật, bao gồm các cây trồng có giá trị kinh tế cao như cà chua, chuối, bông và dưa, F. oxysporum được xem là một trong những mối đe dọa lớn đối với nông nghiệp toàn cầu. Loài nấm này thường gây ra hiện tượng héo úa, còi cọc và dẫn đến chết cây. Do đó, việc nghiên cứu cơ chế mà F. oxysporum sử dụng để vượt qua hệ thống phòng vệ của cây chủ để gia tăng khả năng gây bệnh đóng vai trò then chốt trong việc phát triển các biện pháp kiểm soát hiệu quả và bền vững.
Gần đây, một nhóm nghiên cứu do giáo sư Liu Xiao thuộc Viện Vi sinh vật học, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS) dẫn đầu, đã phát hiện mối liên hệ quan trọng giữa đồng hồ sinh học của nấm và khả năng gây bệnh của nó, qua đó mở ra hướng tiếp cận mới trong việc hiểu cơ chế thích nghi của F. oxysporum với môi trường vật chủ. Kết quả nghiên cứu cho thấy, đồng hồ sinh học đóng vai trò thiết yếu trong việc điều hòa phản ứng của nấm trước tình trạng thiếu kẽm - một cơ chế phòng vệ quan trọng của thực vật - đồng thời kiểm soát quá trình trao đổi chất thứ cấp, từ đó làm tăng độc lực của nấm.
Những phát hiện này mang lại góc nhìn mới mẻ về mối tương tác giữa vật chủ và tác nhân gây bệnh, kết quả nghiên cứu đã được công bố vào ngày 28 tháng 3 trên tạp chí Science Advances.
Đồng hồ sinh học là hệ thống điều hòa thời gian nội sinh giúp sinh vật đồng bộ hóa các quá trình sinh lý với chu kỳ môi trường hàng ngày. Mặc dù đã có ghi nhận rõ ràng về vai trò của đồng hồ sinh học trong điều hòa miễn dịch ở sinh vật chủ, nhưng ảnh hưởng của nó đến khả năng gây bệnh của nấm vẫn chưa được khai thác đầy đủ.
Nghiên cứu này là một trong những công trình đầu tiên xác nhận sự tồn tại của đồng hồ sinh học chức năng ở F. oxysporum, với cơ chế hoạt động dựa trên vòng phản hồi âm tính, liên quan đến các yếu tố phiên mã FoWC1, FoWC2 và protein FoFRQ. Trong số nhiều biến thể gen Fofrq, Fofrq1 được xác định là yếu tố điều phối chính trong dao động sinh học của nấm.
Thông qua việc tạo ra các chủng đột biến thiếu gen đồng hồ, nhóm nghiên cứu đã chứng minh vai trò thiết yếu của các yếu tố này đối với độc lực của F. oxysporum. Các thí nghiệm bổ sung cho thấy độc lực của nấm dao động theo thời gian trong ngày, phản ánh sự kiểm soát bởi đồng hồ sinh học đối với khả năng lây nhiễm. Phân tích biểu hiện gen theo chuỗi thời gian cho thấy nhiều gen, đặc biệt là các yếu tố phiên mã và gen chuyển hóa, có biểu hiện theo nhịp ngày đêm; một số trong đó trùng lặp với các yếu tố gây bệnh đã được xác định trước đó.
Phân tích transcriptome theo chuỗi thời gian cho thấy nhiều gen, đặc biệt là các yếu tố phiên mã và gen liên quan đến chuyển hóa, một số trong các gen này trùng khớp với các yếu tố gây bệnh đã được xác định trước đó. Các con đường sinh học chịu sự điều hòa của đồng hồ sinh học góp phần giúp F. oxysporum thích nghi với tình trạng thiếu kẽm và tăng cường quá trình tổng hợp fusaric acid - một phytotoxin đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao độc lực của nấm.
Nghiên cứu này nhấn mạnh vai trò quan trọng của đồng hồ sinh học ở nấm trong việc điều phối quá trình gây bệnh và xâm nhập vật chủ, mở ra hướng tiếp cận mới trong chiến lược bảo vệ cây trồng.
Phạm Thành Nhân theo Phys.org
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() ![]() ![]() |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[ Tin tức liên quan ]___________________________________________________
|