I. TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI

1. Diễn biến giá đường tháng 11/2015

Giá đường thế giới tăng mạnh bắt đầu từ tháng 10 sau khi Rabobank đưa ra dự báo thâm hụt đường thế giới lên đến 4,8 triệu tấn. Giá đường tiếp tục duy trì ở mức cao bởi lo ngại sản lượng đường sụt giảm ở các nước sản xuất chính.

Giá đường thô kỳ hạn giao tháng 3 trên sàn ICE tại New York ngày 21/11 đóng cửa ở 15,03 cent/lb, tăng so với mức 14,34 cent/lb đạt đỉnh vào tháng trước đó và cao hơn 4,66 cent/lb so với mức thấp 7 năm tại 10,37 cent/lb chạm tới hôm 10/8.

Đường trắng kỳ hạn tháng 12 tại sàn giao dịch LIFFE (London) ngày 21/11giao dịch ở 404,30 USD/tấn, tăng 12,3 USD so với tháng trước, tuy nhiên so với cùng kỳ năm trước tại mức 413 USD/tấn, giá đường vẫn thấp hơn khoảng 9 USD/tấn.

Những nguyên nhân dẫn đến giá đường thế giới tăng mạnh

- Các dự báo suy giảm sản lượng đường toàn cầu khiến thị trường đường thế giới điều chỉnh tăng mạnh.

- Tổ chức đường thế giới (ISO) dự đoán sau 5 năm dư thừa đường, nhu cầu tiêu thụ sẽ vượt sản xuất trong niên vụ 2015/2016 và thâm hụt sẽ tăng mạnh trong vụ tiếp theo.

- Nhu cầu ethanol tại thị trường Brazil cũng gia tăng mạnh mẽ khiến gia tăng lo ngại sản lượng đường nước này suy giảm.

Hình 1: Giá đường thô tại New York kỳ hạn giao tháng 3

ĐVT: US Cent/lb

Nguồn: ino.com

Trên sàn ZCE- Trung Quốc, trong tháng 10/2015 giá đường trắng hợp đồng giao tháng tiếp tục tăng thêm 56 USD/tấn so với tháng 9, lên mức 5.239 NDT/tấn. Các hợp đồng khác cũng điều chỉnh tăng mạnh từ 159-251 NDT/tấn trong tháng này. Giá đường kỳ hạn tiếp tục đi lên do lo ngại suy giảm sản lượng đường trong nước cũng như toàn cầu do ảnh hưởng của El Nino. Sang tháng 11 giá đường tại thị trường Trung Quốc giảm trở lại do có nhiều nhà máy vào vụ ép 2015/2016 khiến lượng đường tồn kho tăng lên.

Tại thị trường Côn Minh, giá đường ngày 20/11 giao dịch tại 4.870- 4.900 NDT/tấn, giảm so với mức giá 5.198 NDT/tấn vào tháng 10.

2. Dự báo nguồn cung và tiêu thụ trên thế giới

Thị trường đường thế giới có thể thiếu hụt tới 5,6 triệu tấn do El Nino

Thị trường thế giới sẽ thiếu nhiều đường hơn so với tất cả những dự báo trước đây bởi El Nino mạnh nhất trong vòng gần 2 thập kỷ đang ảnh hưởng tới sản lượng của nhiều quốc gia, từ Ấn Độ đến Trung Quốc.

Các chuyên gia hàng hóa của Green Pool – trụ sở ở Brisbane, Australia - nhận định, nguồn cung đường sẽ thiếu hụt 5,6 triệu tấn so với nhu cầu trong niên vụ 2015/16, cao hơn nhiều so với con số 4,61 triệu tấn dự báo hồi tháng 8, và sẽ là năm đầu tiên thiếu hụt trong vòng 6 năm trở lại đây.

Green Pool dự báo sản lượng đường toàn cầu niên vụ 2015/16 sẽ ở mức 177,267 triệu tấn.

Trước đó, nhiều tổ chức quốc tế cũng đều cảnh báo về khả năng sẽ thiếu cung trên thị trường đường.

El Nino, đã gây ra thời tiết khô hạn ở nhiều nơi thuộc châu Á, và mưa quá lớn ở Nam Mỹ, đợt này sẽ có cường độ mạnh nhất kể từ 1997-1998 và giai đoạn hoạt động mạnh nhất sẽ rơi vào gần cuối năm nay, theo Cơ quan Khí tượng Australia.

Green Pool cho biết thời tiết xấu sẽ làm giảm sản lượng ở Trung Mỹ và Nam Á, đặc biệt ở Ấn Độ, nước sản xuất lớn thứ 2 thế giới.

Theo Green Pool, sản lượng của Ấn Độ sẽ chỉ đạt khoảng 26,5 triệu tấn, giảm so với 27,3 triệu tấn dự báo trước đây do lượng mưa trong năm nay giảm mạnh so với mọi năm. Giá đường tại Ấn Độ đã tăng từ mức 2.307 rupee/tạ hồi đầu tháng 8 lên 2.856 rupee hiện nay.

Brazil, nước sản xuất đường lớn nhất thế giới, sẽ thu hoạch 595 triệu tấn mía, tăng 4,2% so với niên vụ trước, nhưng sản lượng đường sẽ giảm gần 4% xuống 30,8 triệu tấn bởi các nhà máy sử dụng nhiều mía hơn để chế biến ethanol. Nhu cầu ethanol hàng ngày ở quốc gia này hiện đạt vượt cả mức cao kỷ lục của năm 2009. Tiêu thụ ethanol đã tăng 45% trong 8 tháng đầu năm nay. Chỉ riêng trong tháng 8, tiêu thụ tăng 56%. Quốc gia này đã phải thay đổi chính sách nhập khẩu nhiên liệu và khuyến khích sản xuất ethanol từ mía để pha trộn với xăng, do đồng nội tệ (real) giảm giá mạnh (giảm trên 30% trong vòng 2 tháng qua).

ISO nâng dự báo thiếu hụt đường toàn cầu niên vụ 2015/2016

Tổ chức đường quốc tế ISO đã năng dự báo thiếu hụt đường toàn cầu niên vụ 2015/16 và cho biết sự thiếu hụt này có thể tăng cường trong vụ tới.

Trong báo cáo hàng quý mới nhất, ISO trụ sở tại London đã nâng dự báo thiếu hụt đường niên vụ 2015/2016 thành 3,5 triệu tấn so với dự báo trước là 2,5 triệu tấn.

ISO cho biết điều này chủ yếu phản ánh sụt giảm đáng kể của các dự án sản xuất ở Ấn Độ, EU và Ukraine. ISO cho biết thiếu hụt có thể giảm lượng đường tồn kho.

Dự báo niên vụ 2016/17, mức tăng sản lượng toàn cầu theo năm niên vụ bị hạn chế, trong khi tiêu thụ toàn cầu có thể tăng khoảng 3 triệu tấn. Dẫn tới kết quả, thiếu hụt khoảng 6 triệu tấn là sớm xảy ra, báo trước giai đoạn thiếu hụt đường thế giới tiếp tục ít nhất một mùa nữa.

Lượng đường tiêu thụ của Trung Quốc dự báo vượt qua sản lượng và lượng nhập khẩu trong niên vụ 2015/2016, Tom McNeill, giám đốc Công ty phân tích thị trường hàng hóa Green Pool Commodity Specialists (Australia) cho biết ngày 17/11.

Trung Quốc là nước nhập khẩu đường thô hàng đầu thế giới."Sản lượng đường giảm xuống trong khi tiêu thụ vẫn được dự báo tăng," McNeill nói trong hội thảo của ngành. Dự báo lượng đường thiếu hụt của Trung Quốc là hơn 6 triệu tấn. Nhu cầu đường của Trung Quốc dự kiến ​​sẽ tăng lên 15,4 triệu tấn trong niên vụ 2015/16 từ 15,2 triệu của niên vụ 2014/2015.

Sản lượng đường dự báo sẽ giảm xuống còn 9,3 triệu tấn trong niên vụ 2015/2016 từ 10,6 triệu tấn niên vụ 2014/2015.

Nhập khẩu đường vào Trung Quốc dự kiến ​​sẽ giảm còn 5,3 triệu tấn trong niên vụ 2015/16 từ 5,7 triệu trong niên vụ 2014/2015.

Lượng đường nhập lậu vào Trung Quốc dự báo lên đến 1 triệu tấn năm 2015.

Tồn kho cuối vụ 2015/2016 ước tính đạt 10 triệu tấn so với 10,9 triệu tấn trong niên vụ 2014/2015.

Bangladesh đã tăng thuế nhập khẩu đường thô và tinh chế, nhằm ngăn chặn hoạt động mua vào từ nước ngoài trong bối cảnh giá giảm mạnh do nguồn cung dồi dào. Thuế nhập khẩu đường thô đã  tăng  lên khoảng 7.000 taka (90 USD)/tấn từ 2.000 taka trước đây. Thuế nhập khẩu đường tinh luyện tăng lên gần 10.500 taka (135 USD)/tấn từ 4.500 taka.

Bangladesh phụ thuộc vào đường thô nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu hàng năm 1,4- 1,5 triệu tấn đường tinh luyện. Nhà máy tinh luyện đường tư nhân hầu hết nhập khẩu đường thô từ Brazil, Ấn Độ và Thái Lan và xuất khẩu đường tinh luyện sang Đông Phi và Trung Đông.

Chủ tịch Hiệp hội đường Indônêsia cho biết: Nhập khẩu đường thô của Indonêsia dự báo sẽ tăng 5% trong năm 2016, lên 3,25 triệu tấn tăng từ 3,1 triệu tấn trong năm 2015.

Khoảng 70% hàng nhập khẩu của năm nay đã được thực hiện, phần còn lại sẽ thực hiện đến cuối năm nay.
Ngành mía đường của Indonesia được chia làm hai và được kiểm soát chặt chẽ. Hộ gia đình, bán lẻ và nhỏ đến trung bình của các doanh nghiệp dựa vào đường trắng trong nước được cung cấp bởi một mạng lưới các nhà máy cũ, trong khi nhà máy tinh luyện đường hiện đại cung cấp cho ngành thực phẩm và nước giải khát có quy mô lớn chủ yếu nhập từ Brazil, Thái Lan và Úc.

Bộ Thương mại Indonêsia cho biết sẽ duy trì thuế nhập khẩu ở mức 5% để bảo vệ sản xuất trong nước.

Theo dự báo mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ ra ngày 19/11, sản lượng đường toàn cầu niên vụ 2015/16 sẽ giảm 3 triệu tấn xuống mức 172,146 triệu tấn, giảm ở Brazil, Ấn Độ, liên minh EU và Ukraine; trong khi sản lượng đường tăng ở Australia, Nga và Thổ Nhĩ . Tiêu thụ được dự báo sẽ đạt mức kỷ lục 172,768 triệu tấn, tồn kho giảm 4 triệu tấn, còn 39,598 triệu tấn. Nhập khẩu đường toàn cầu dự kiến sẽ lên mức kỳ lục 521,161 triệu tấn.

Bảng 1: Sản lượng và tiêu thụ đường thế giới

ĐVT: triệu tấn

Nguồn:USDA

Dự báo sản lượng đường của Brazil sẽ giảm 950.000 tấn, xuống 35 triệu tấn. Dự  báo 59% của cây mía để sản xuất ethanol.

Lượng đường tiêu thụ thấp do suy thoái kinh tế đã làm giảm doanh số bán hàng của các mặt hàng thực phẩm chế biến. Xuất khẩu dự báo giảm 200.000 tấn xuống 23,8 triệu tấn.

Sản lượng đường Ấn Độ dự báo giảm 1,7 triệu tấn xuống 28,5 triệu tấn do năng suất thấp. Tiêu thụ lên mức kỷ lục 28 triệu tấn. Xuất khẩu tăng 75.000 tấn lên 2,5 triệu tấn. Ấn Độ là nhà sản xuất đường lớn thứ hai thế giới và tiêu thụ đường lớn nhất thế giới.

Dự báo sản lượng đường Thái Lan ở mức 10,8 triệu tấn do diện tích tăng thêm được bù đắp do hạn hán đã làm giảm năng suất, với một lượng mía được chuyển sang sản xuất ethanol như năm trước đó. Xuất khẩu dự báo lên mức kỷ lục 8,8 triệu tấn để đáp ứng nhu cầu cao từ các thị trường như Trung Quốc và Sudan. Tiêu thụ tiếp tục tăng cao từ các ngành công nghiệp thực phẩm và nước giải khát chế biến.

Trung Quốc là nước nhập khẩu đường lớn nhất thế giới, dự báo tăng 1,5 triệu tấn lên 5,8 triệu tấn niên vụ 2015/2016. Sản lượng đường Trung Quốc dự báo ở mức 10,6 triệu tấn, giảm 400.000 tấn do diện tích giảm bởi chi phí sản xuất tăng.

Hình 2: Sản lượng đường Trung Quốc

ĐVT: triệu tấn

Nguồn: USDA

Sản lượng đường của EU dự báo ở mức 16,1 triệu tấn, giảm 650.000 tấn trên diện tích củ cải đường. Tiêu thụ tiếp tục xu hướng cao, nhập khẩu dự kiến sẽ tăng 200.000 tấn lên 2,8 triệu tấn. Xuất khẩu dự kiến 1,5 triệu tấn do giới hạn của WTO.

II. THỊ TRƯỜNG TRONG NƯỚC                                              

1. Diễn biến giá đường tháng 11/2015

Từ cuối tháng 8 đến tháng 11, giá bán đường tại các nhà máy liên tục tăng do nhu cầu tăng và đường nhập lậu đã được kiếm soát chặt.

Trong tháng 11, tại thị trường miền Nam, giá bán đường ở các nhà máy đường Nước Trong, Bến Tre tăng 300 đồng/kg lên mức 14.400 đồng/kg; nhà máy đường Sóc Trăng bán ra ở mức 14.300 đồng/kg, tăng 200 đồng/kg so với tuần cuối tháng 10. Đường HAGL nhập từ Lào cũng tăng 400 đồng/kg, giá bán tại  nhà máy là 13.500 đồng/kg, giá bán tại thị trường miền Nam là 14.400 đồng/kg.

Tại miền Bắc, hầu hết các nhà máy đã hết đường vụ cũ, đường của các nhà máy Quảng Ngãi, Kon Tum, Ninh Hòa được chuyển ra tiêu thụ trên thị trường dao động từ 14.700-14.800 đồng/kg, tăng từ 300-400 đồng/kg so với cuối tháng 10.

Tại thị trường miền Trung, hầu hết các nhà máy cũng đã hết đường vụ 2014-2015. Hiện đường RS loại 1 bán ra của nhà máy đường Kon Tum và Gia Lai ở mức lần lượt 13.500 đồng/kg và 13.900 đồng/kg (giá tại nhà máy), tăng từ 100- 300 đồng/kg.

Bảng 2: Giá đường tháng 11/2015

ĐVT:đ/kg

 Nguồn: Phòng Thông tin kinh tế quốc tế - VITIC tổng hợp từ Bộ Nông nghiệp    

Những nguyên nhân dẫn đến giá đường trong nước tăng

• Do hàng nhập lậu được kiểm soát một thời gian dài, nguồn cung đường giảm.
• Lượng đường tồn kho tại các nhà máy thấp.
• Tình hình tiêu thụ đường trong nước tốt giúp hỗ trợ giá đường đi lên

Giá thu mua mía nguyên liệu trong tháng 11 tăng so với hồi đầu vụ ép do diện tích mía nguyên liệu suy giảm: Công ty Mía đường Trà Vinh thu mua trên 1.000 đồng/kg (mía đạt 10 chữ đường). Đây là giá mía cao nhất trong vòng 4 năm qua, giúp nông dân trồng mía thu được lợi nhuận hơn 30 triệu đồng /ha. 

Theo công bố giá  của Công ty cổ phần đường Biên Hòa (TP.Biên Hòa), Công ty cổ phần mía đường La Ngà (Huyện Đình Quán), giá thu mua mía tại ruộng loại 10 chữ đường từ 940- 950 ngàn đồng/tấn. Nếu tính thêm khoản trợ giá khác, giá mía tại các nhà máy chế biến đạt gần 1,1 triệu đồng/tấn, cao hơn niên vụ năm ngoái 100 ngàn đồng/tấn. Nhiều vùng trồng mía hứa hẹn năng suất cao hơn niên vụ trước.

2. Cung-cầu

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, niên vụ sản xuất 2014 - 2015, các nhà máy đường trên cả nước ép được 14.410.600 tấn mía, sản xuất được 1.416.980 tấn đường. Vụ 2015-2016 mục tiêu đề ra: Tổng diện tích các nhà máy ký hợp đồng đầu tư và bao tiêu sản phẩm là 257.546 ha. Sản lượng các nhà máy ép khoảng 15,7 triệu tấn, dự kiến đạt 1,56 triệu tấn đường, trong đó đường luyện đạt 750.000 tấn.

Theo Hiệp hội mía đường, tồn kho tính đến ngày 6/11/2015 tại các nhà máy đường thuộc Hiệp hội là 38.407 tấn, tại các công ty thương mại thuộc Hiệp hội là 7.765 tấn, giảm mạnh so với tháng trước.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, vụ sản xuất 2015 - 2016, các nhà máy ép mía dự kiến đạt 1,56 triệu tấn đường, trong đó đường luyện là 750.000 tấn. Nguồn cung đạt 1,881 triệu tấn, nhu cầu tiêu thụ khoảng 1,6 triệu tấn, cung vượt cầu khoảng 281.000 tấn. Đó là chưa kể lượng đường sản xuất tại Lào của Công ty Hoàng Anh Gia Lai nhập về Việt Nam với thuế suất 2,5%. 

Bảng 3: Thống kê và dự  báo cung- cầu đường

ĐVT: tấn

Nguồn: VSSA

Xuất, nhập khẩu

Theo số liệu của Tổng cục hải quan, kim ngạch xuất khẩu đường 9 tháng đầu năm 2015 đạt 58,8 triệu USD, giảm 49,2% hay giảm 56,7 triệu USD so với cùng kỳ năm ngoái. Xuất khẩu đường giảm mạnh trong tháng 9 vì Trung Quốc cấm biên vào đầu tháng 9 nhân dịp kỷ niệm 70 năm chiến thắng phát xít. Các tuần sau đó xuất khẩu chủ yếu là hàng đông lạnh tạm nhập tái xuất. Thêm vào đó, đường tạm nhập tái xuất cũng gây khó khăn cho xuất khẩu đường trong nước và tồn kho đường trong nước cũng không còn nhiều, giá xuất khẩu thấp hơn giá đường trong nước.

Từ đầu tháng 11 đến nay, tình hình xuất khẩu đường tiểu ngạch sang Trung Quốc tiếp tục trầm lắng, hàng đường tạm nhập tái xuất vẫn đang tồn đọng.

Trung quốc vẫn là thị trường xuất khẩu chính. Vì vậy, các cơ quan quản lý, doanh nghiệp nên tích cực tìm biện pháp mở rộng thị trường xuất khẩu đường của Việt Nam để không quá phụ thuộc vào một thị trường như hiện nay.

Bộ Công Thương cũng đang khuyến khích và tạo điều kiện tối đa cho các doanh nghiệp xuất khẩu đường sang nhiều thị trường khác với điều kiện việc xuất khẩu này đảm bảo đúng với cam kết song phương, tuân thủ các cam kết của quốc tế, cam kết xuất nhập khẩu giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ.

Nhập khẩu đường 9 tháng đầu năm 2015 đạt 18,2 triệu USD, tăng mạnh 96,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó nhập khẩu cho thấy tăng rõ rệt kể từ tháng 6/2015 do ngòai lượng đường nhập từ Thái Lan còn có đường HAGL nhập từ Lào về.

III. DỰ BÁO GIÁ

Tổ chức đường thế giới (ISO) dự đoán sau 5 năm dư thừa đường, nhu cầu tiêu thụ sẽ vượt sản xuất trong vụ 2015/2016 và thâm hụt sẽ còn tăng mạnh lên 6,2 triệu tấn trong vụ tiếp theo. Ngòai ra, Bộ Nông nghiệp Mỹ cũng dự báo sản lượng đường suy giảm tại Ấn Độ và Thái Lan do diện tích mía suy giảm và ảnh hưởng của El Nino. Do vậy, giá đường thế giới được dự  báo còn tiếp tục tăng.
 

Trong nước, theo Hiệp hội mía đường Việt Nam, toàn bộ các nhà máy đường ở ĐBSCL, một số nhà máy đường ở Đông Nam Bộ và miền Trung đã vào vụ trong tháng 11, nguồn cung đường tiếp tục được bổ sung, ước khoảng 70.000-80.000 tấn. Cùng với đường nhập khẩu từ Lào và đường nhập khẩu theo cam kết WTO, nguồn cung vẫn thừa đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước. Giá đường trong tháng 11 ở mức cao do chưa vào cao điểm thu hoạch, nhưng có khả năng giảm nhẹ trong tháng 12 do hầu hết các nhà máy đường vào vụ và tồn kho đường tăng cùng với đường nhập khẩu theo cam  kết WTO.

Theo Nhanhieuviet.