Liệu blockchain có thể khôi phục niềm tin của người tiêu dùng và an ninh lương thực?

Blockchain có tiềm năng cung cấp những yếu tố tăng cường niềm tin mà ngành thực phẩm cần.

Ảnh: Unsplash/Markus Spiske

Trong ngành thực phẩm và hàng nhu yếu phẩm, niềm tin đã trở thành một yếu tố thiết yếu đối với người tiêu dùng - những người đang ngày càng đòi hỏi cao, đặc biệt là sau một thập kỷ đầy rẫy các bê bối như vụ gian lận thịt ngựa năm 2013 hay vụ ghi nhãn sai của Pret à Manger năm 2016. Năm 2022, sản phẩm như pizza Buitoni của Nestlé và kẹo Kinder của Ferrero cũng bị phát hiện nhiễm khuẩn E. coli.

Đối với các chuỗi cung ứng của ngành thực phẩm, hai yếu tố then chốt giúp tăng cường niềm tin là khả năng truy xuất nguồn gốc (traceability) và tính minh bạch (transparency). Truy xuất nguồn gốc đòi hỏi sự hợp tác và chia sẻ thông tin giữa các bên trong chuỗi cung ứng nhằm bảo đảm hiệu quả và giảm rủi ro. Minh bạch bao gồm việc công khai thông tin, chia sẻ kiến thức và rõ ràng trong truyền đạt - điều đã trở thành một trong những yếu tố tạo giá trị cốt lõi của sản phẩm thực phẩm, bên cạnh các yếu tố truyền thống như giá cả và hương vị.

Blockchain hoạt động như một sổ cái phân tán ghi lại mọi giao dịch được thực hiện giữa những người dùng trong cùng một mạng lưới, từ đó đóng vai trò như một công nghệ lưu trữ và truyền tải thông tin an toàn và minh bạch. Vì vậy, blockchain có tiềm năng cung cấp những yếu tố tăng cường niềm tin mà ngành thực phẩm cần.

Thông qua cơ chế đồng thuận, mạng blockchain còn loại bỏ nhu cầu về một bên trung gian và tự động hóa yếu tố niềm tin trong toàn bộ hệ thống, làm thay đổi cách thức giao dịch và vận hành so với hệ thống truyền thống hiện nay.

Nhiều sáng kiến blockchain

Ngày nay, các nhu cầu mới từ người tiêu dùng đang thúc đẩy các công ty phải suy nghĩ lại cách họ tương tác và truyền đạt thông tin tới các bên liên quan, làm rõ từng bước trong chuỗi cung ứng. Trong số các lựa chọn truy xuất nguồn gốc hiện có, blockchain đặc biệt trở nên phổ biến vì công nghệ này cho phép theo dõi theo thời gian thực, hiển thị và truy cập mọi giao dịch trong toàn bộ quá trình của chuỗi cung ứng.

Nhiều doanh nghiệp đã áp dụng blockchain, bao gồm cả ngành bán lẻ. Năm 2017, IBM ra mắt phiên bản đầu tiên của nền tảng Food Trust, tiếp đó là bản thương mại năm 2020 sau 18 tháng thử nghiệm. Được thiết kế dành riêng cho doanh nghiệp, nền tảng này nhằm giúp các công ty thực phẩm đảm bảo truy xuất nguồn gốc và kết nối nhà phân phối, nhà cung cấp, nhà sản xuất cùng các bên liên quan khác trong chuỗi thực phẩm, thông qua một hồ sơ dữ liệu không thể thay đổi và được chia sẻ chung. Gã khổng lồ Mỹ Walmart là đơn vị khởi động xu hướng này vào đầu năm 2018 với mục tiêu tối ưu hóa chất lượng và khả năng truy xuất nguồn gốc thực phẩm.

Tại châu Âu, Carrefour nhanh chóng nối bước, bắt đầu tích hợp công nghệ này dần vào nhiều chuỗi cung ứng thực phẩm thông qua việc triển khai blockchain trong các ngành hàng như gà thịt, trứng, cà chua và sữa.

Chỉ cần quét sản phẩm bằng mã QR, bạn sẽ thấy toàn bộ thông tin truy xuất liên quan đến sản phẩm như địa điểm trại ấp, ngày tháng, thông tin chi tiết về quá trình nuôi và lò mổ, số lô giết mổ, ngày xuất hàng tới Carrefour, quá trình giao hàng đến siêu thị địa phương của bạn, và hạn sử dụng.

Blockchain sẽ được triển khai dưới hình thức nào?

Công nghệ truy xuất nguồn gốc thực phẩm với blockchain có thể theo dõi sản phẩm qua tất cả các giai đoạn trong chuỗi cung ứng, cho phép khách hàng xem toàn bộ lịch sử của món hàng cũng như các thông tin như chứng nhận, ngày thu hoạch, ngày đóng gói và dữ liệu nhiệt độ, chỉ bằng một lần quét mã QR.

Blockchain còn cho phép mỗi bên tham gia chuỗi cung ứng trở thành một “node” trong mạng lưới - chia sẻ dữ liệu theo cách có kiểm soát: có thể cho phép truy cập dữ liệu liên quan đến tính bền vững, nhưng hạn chế truy cập dữ liệu nhạy cảm như giá, chi phí phân phối,… Với cấu trúc phân tán, blockchain cũng giúp tăng cường bảo mật chuỗi cung ứng, giảm rủi ro từ các máy chủ tập trung.

Một nghiên cứu của các nhà khoa học tại Trường Quản trị Kinh doanh IÉSEG (Pháp) thực hiện với một nhà bán lẻ hàng đầu của Pháp - đơn vị tích hợp blockchain vào một số sản phẩm - cho thấy hệ thống truy xuất nguồn gốc đã trở nên hiệu quả hơn theo thời gian. Công nghệ này giúp quản lý định danh sản phẩm, chia sẻ dữ liệu an toàn và không thể bị chỉnh sửa, giữa các bên trong chuỗi cung ứng, và truy xuất dữ liệu nhanh hơn khi cần.

Giải pháp này đang nổi lên như một công nghệ đầy hứa hẹn, cung cấp nhiều tính năng để bảo đảm niềm tin, khả năng truy xuất, chất lượng sản phẩm và giảm lãng phí thực phẩm. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với việc mở rộng công nghệ này vẫn là tính phức tạp về mặt kỹ thuật. Theo đó, các doanh nghiệp cần xây dựng năng lực công nghệ và nhân sự để triển khai thành công trong tổ chức của mình. Công nghệ này cũng sẽ đem lại lợi ích nhiều hơn nếu có tốc độ xử lý nhanh hơn để mở rộng quy mô, chi phí lưu trữ dữ liệu hợp lý hơn, và mức tiêu thụ năng lượng thấp hơn.

Kim Dung - KHPT,  Theo theconversation.com, weforum.org