Nơi trồng cây có tác động lớn nhất đến khí hậu

Theo một nghiên cứu mới của Đại học California, Riverside, việc trồng nhiều cây hơn sẽ làm mát khí hậu và dập tắt cháy rừng, nhưng chủ yếu là nếu được trồng ở vùng nhiệt đới. Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Khoa học khí hậu và khí quyển, cho thấy việc trồng cây nhìn chung mang lại lợi ích ròng cho khí hậu vì nó giúp loại bỏ carbon gây hiệu ứng nhà kính và làm nóng Trái đất ra khỏi khí quyển. Tuy nhiên, các tác động địa phương lên nhiệt độ mà không liên quan đến carbon khác nhau đáng kể giữa các khu vực. Ở các vĩ độ cao, cây cối có thể gây ra hiệu ứng nóng lên nhẹ, trong khi điều ngược lại đúng ở vùng nhiệt đới.

Cây nhiệt đới mang lại lợi ích khí hậu lớn nhất, làm mát không khí và hấp thụ carbon dioxide, đồng thời giúp dập tắt cháy rừng (Nguồn: Shutterstock)

 "Nghiên cứu của chúng tôi đã phát hiện hiệu quả làm mát cao hơn từ việc trồng cây ở các khu vực ấm áp, ẩm ướt, nơi cây cối phát triển quanh năm. Cây nhiệt đới không chỉ hút carbon dioxide từ không khí mà còn làm mát bằng cách giải phóng hơi nước", tác giả đầu tiên của nghiên cứu và là nghiên cứu sinh sau đại học tại UCR, James Gomez, cho biết. "Không phải là việc trồng cây ở nơi khác không có tác dụng – nó vẫn có – nhưng vùng nhiệt đới mang lại lợi ích cao nhất trên mỗi cây."

Những phát hiện này phản ánh kết quả của một nghiên cứu trước đó của UCR, cho thấy việc trồng cây có thể làm mát bề mặt hành tinh thậm chí còn hơn cả những dự đoán trước đây. Trong khi nghiên cứu đó đã tính đến các tác động hóa học của cây cối tương tác với khí quyển, thì nghiên cứu này lại chú trọng hơn vào việc tìm hiểu các tác động vật lý của việc trồng cây.

Những tác động này bao gồm "sự thoát hơi nước của cây", hay còn gọi là thoát hơi nước. Rễ cây hút nước từ đất, sau đó nước sẽ đi lên qua thân cây và vào lá. Khi các khí khẩu trên lá mở ra để cây có thể hấp thụ carbon dioxide cho quá trình quang hợp, một phần nước trong lá sẽ bốc hơi vào không khí. Quá trình này làm mát không khí trên bề mặt trái đất và cũng làm mát cây.

"Nó cũng giống như cách mồ hôi làm mát cơ thể bạn vậy," Gomez nói." Ở vùng nhiệt đới, cây cối luôn có sẵn nước và điều đó làm tăng quá trình thoát hơi nước." Cây cối cũng có thể làm giảm lượng ánh sáng mặt trời chiếu xuống bề mặt hành tinh. Khi chúng thoát hơi nước, không khí có thể trở nên ẩm ướt hơn. Độ ẩm cao hơn có thể đồng nghĩa với nhiều mây hơn, và bản thân hơi nước có thể hấp thụ một phần ánh nắng mặt trời. Cả hai hiệu ứng này đều làm giảm lượng ánh nắng mặt trời chiếu xuống mặt đất, tạo ra hiệu ứng làm mát.

Những tác động vật lý của việc trồng thêm cây mang lại hiệu quả làm mát trung bình toàn cầu yếu, chỉ 0.01°F. Mặc dù vậy, hiệu quả làm mát này trở nên đáng kể ở vùng nhiệt đới, khoảng 0.1°F, với một số khu vực nhiệt đới như trung Phi trải nghiệm mức làm mát lên tới 0.8°F.

Khi tính thêm khả năng cô lập carbon của những cây được trồng thêm, mà ở đây được ước tính riêng, thì hiệu quả làm mát này được kỳ vọng sẽ tăng thêm khoảng 0.15°F trên toàn cầu. Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng những ước tính tốt hơn về tác động của việc cô lập carbon sẽ được khám phá trong một nghiên cứu tương lai, nơi cả tác động vật lý và tác động của chu trình carbon từ việc hình thành rừng mới đều được mô phỏng một cách tương tác.

"Mặc dù các tác động không liên quan đến CO2 là nhỏ, nhưng tin tốt là chúng không gây nóng lên, điều mà các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra là có khả năng xảy ra", Gomez nói.

Trong nghiên cứu này, các nhà nghiên cứu cũng sử dụng một kịch bản tương đối thực tế, đó là trồng cây ở những nơi chúng đã bị đốn hạ, tránh nạn phá rừng và hạn chế trồng cây mới ở những nơi không chiếm dụng đất nông nghiệp của người dân. Ngoài ra, thí nghiệm đã sử dụng dữ liệu từ 12 mô hình khí hậu thường được sử dụng để phân tích chính sách quốc tế, do đó kết quả sẽ đáng tin cậy hơn so với việc chỉ dựa vào một mô hình duy nhất.

Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng, trong một số trường hợp, cây cối có thể có tác dụng ngăn chặn cháy rừng. "Ở các thảo nguyên nhiệt đới và ở những nơi khác trên thế giới, cây cối có khả năng chống cháy tốt hơn nhiều so với cỏ", Gomez nói. Tuy nhiên, nghiên cứu phát hiện ra rằng ở một số vùng của Canada và Đông Bắc Hoa Kỳ, cây cối có thể gây ra nhiều vụ cháy hơn và làm giảm nhiệt độ do hấp thụ quá nhiều ánh sáng mặt trời.

"Đây không phải là lời kêu gọi chặt bỏ cây cối đang mọc ở đó! Chúng mang lại nhiều lợi ích cho hệ sinh thái và sự đa dạng sinh học, giảm CO2 và làm mát các khu vực xung quanh", Gomez nói. " Điều chúng ta cần là một vùng trồng một lượng cây cối vừa phải, tối ưu ở mỗi khu vực. Chỉ một lượng vừa đủ để mang lại những tác động tích cực và mạnh mẽ nhất đến khí hậu."

Trần Hồng Anh - Hcmbiotech, theo Sciencedaily.