Cải thiện sức khỏe con người nhờ giống lúa giàu dinh dưỡng và an toàn
Thứ sáu, 15-03-2019 | 17:14:53
|
Ảnh: IRRI
Viện Lúa Quốc tế (IRRI) đang nghiên cứu phương cách cải tiến sức khỏe của nông dân trồng lúa và người ăn cơm bằng nhiều cách khác nhau. Thông qua cải tiến hàm lượng dinh dưỡng trong hạt gạo (ví dụ chiến lược “biofortification” tạo giống lúa giàu tiền chất vitamin A, giàu sắt và kẽm), họ đã góp phần tăng cường sức khỏe con người; làm thay đổi chỉ số glycemic (viết tắt là GI: glycemic index) sao cho thấp hơn hiện trạng; làm tăng hợp chất chống ô xi hóa (anti-oxidants), cải thiện mức độ an toàn để cây lúa ít chịu rủi ro khi hấp thu kim loại nặng; hỗ trợ cho nội dung đa dạng nguồn dinh dưỡng trong hệ thống nông nghiệp dựa vào cây lúa. Thách thức:Trên thế giới hiện còn hai tỷ người đứng trước nguy cơ “cái đói dấu mặt” (hidden hunger) hoặc suy dinh dưỡng do thiếu các vi nguyên tố (micronutrient malnutrition). Hơn một nửa dân số trên toàn thế giới, mà nhiều nước còn sống trong cảnh nghèo, năng lượng calorie nạp vào cơ thể hàng ngày chủ yếu dựa vào hạt gạo, hoặc không có khả năng tiếp cận lương thực, một chuỗi các loài thực phẩm cần thiết như rau, quả, thịt và sữa. kết quả là người ta thiếu sắt, kẽm và vitamin A – một vấn đề suy dinh dưỡng nghiêm trong chất vi lượng tại các quốc gia tiêu dung lúa gạo. Sự tổn thất kinh tế của sự thiếu dinh dưỡng như vậy xét theo nghĩa đời sống, chất lượng sống thật vô cùng to lớn, đặc biệt đối với phụ nữ và trẻ em và những người già trở thành khả năng rủi ro kinh khủng.
Xét theo “ cái đói dấu mặt”, song hành với thiếu dinh dưỡng là thuật ngữ “undernutrition” (dưới ngưỡng dinh dưỡng) với hiện tượng thừa cân và béo phì, hoặc bệnh tật có liên quan đến thực phẩm, chưa được thông tin đầy đủ, cần được xem xét thấu đáo.
Người ta tiến hành một số những nghiên cứu cho tiêu dung dài hạn lúa gạo của thế giới con người, một lương thực có chỉ số glycemic khá cao (GI), tạo điều kiện gia tang số bệnh nhận mắc bệnh đái tháo đường Type II. Bệnh đái tháo đường Type II là bệnh mãn tính mà việc chữa bệnh vô cùng phức tạp cho y khoa. Giải pháp:Giống lúa giúp sức khỏe tốt hơn là khả năng giúp loài người phụ thuộc vào hạt cơm hàng ngày làm nguồn lương thực chính. IRRI đang hoạch định tạo ra những giống lúa giàu hàm lượng vi chất dinh dưỡng, sử dụng nhiều loại hình sinh thái cây lúa khác nhau để lai tạo ra giống lúa có hàm lượng GI thấp, giúp sức khỏe tốt hơn. Lúa VàngLúa Vàng (Golden Rice) là một loại hình mới của bộ giống lúa IRRI có hàm lượng beta-carotene cao, trong cơ thể người, nó được chuyển hóa thành vitamin A cần thiết cho cơ thể. IRRI và đối tác của họ, như Philippine Rice Research Institute (PhilRice) và Bangladesh Rice Research Institute (BRRI), đang phát triển các giống lúa phổ biến tại địa phương có beta-carotene tạo ra giống lúa “Golden Rice”, có năng suất cao, kháng sâu bệnh hại chính và phẩm chất dinh dưỡng tương đương với giống lúa tại địa phương ấy. Sự sang tạo ra Golden Rice đã trở thành một dấu mốc đột phá trong chiến lược “biofortification” (cải tiến dinh dưỡng thong qua biện pháp sinh học). Cùng với những đối tác của mình, IRRI tiếp tục phát triển “Golden Rice” thông qua chương trình lai tạo giống mới – các giống lúa Á Châu, thực hiện khỏa nghiệm đồng ruộng, đánh giá tính chất an toàn sinh học và hiệu quả tác động, và phát triển các chương trình phóng thích giống lúa này theo xu hướng bền vững. Lúa giàu sắt & kẽm (HIZR)Hầu hết vi chất dinh dưỡng có trong hạt lúa đều tích tụ trong lớp cám gạo; khi bị bóc tách ra khỏi hạt gạo (quá trình chà bóng hạt) chúng đếu bị mất đi. IRRI áp dụng một chiến lược “biofortification” tương thích nhằm cải tiến hàm lượng vi chất dinh dưỡng trong nội nhũ hoặc trong thành phần của hạt gạo mà người tiêu dung ăn được. Thông qua khai thác nguồn gen trong ngân hàng lúa của IRRI (IRRI Genebank), các nhà khoa học IRRI hợp tác với nhiều nhà khoa học khác trên toàn thế giới, đang tiến hành lai tạo, chọn lọc cá thể con lai có hàm lượng kẽm cao trong giống lúa cao sản đang phục vụ người tiêu dùng. Giống lúa có GI thấp (Low Glycemic Index rice)Nhìn chung, lúa gạo được xếp vào loài cây lương thực có GI cao (high glycemic index), nhưng các nhà khoa học của IRRI đã và đang tìm kiếm nguồn vật liệu có GI đáp ứng với yêu cầu giảm thiểu bệnh đái tháo đường type II. Bên cạnh đó, họ đã và đang xác định gen chủ chốt điều khiển tính trạng GI trong cây lúa, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà chọn giống phát triển giống cao sản mới có các GI khác nhau đáp ứng với nhu cầu của người tiêu dùng. Tác động:Giảm hội chứng anemia do thiếu sắtTổ Chức Y tế Thế Giới (WHO) ước đoán có 2 tỷ người trên thế giới mắc hội chứng anemia do thiếu sắt – khoảng 30% dân số trên toàn cầu. Nghiên cứu sâu hơn cho thấy: xét nghiệm thiếu sắt (hội chứng anemia) ở qui mô quốc gia tăng hơn 20%. Khả năng tiêu hóa nhiều sắt hơn từ lúa gạo, nhất là ở các nước đang phát triển, không những có khả năng lớn cải tiến được tình hình sức khỏe của nhân dân, mà còn, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng dân số. Giống lúa già kẽm lần đầu tiên trên thế giới được phóng thíchSự hấp thu kim loại kẽm rất cần thiết cho cơ thể con người. Thiếu kẽm sẽ tạo ra kết quả rất xấu cho sức khỏe, đặc biệt ở giai đoạn trẻ con – giai đoạn cần rất nhiều kẽm nhất để tăng trưởng. Khi ngân hàng các giống lúa bản địa và lúa hoang được phát triển tại IRRI làm nguồn bố mẹ; kết quả đã hỗ trợ rất nhiều cho chương trình HarvestPlus, Viện nghiên cứu lúa Bangladesh (BRRI) đã có thể phát triển thành công giống lúa giàu kẽ đầu tiên trên thế giới – tên giống lúa là Dhan 62, hàm lượng kẽm: 20 - 22 ppm, so với trung bình của lúa bình thường: 14 - 16 ppm. Giống Dhan 62 được phóng thích tại Bangladesh vào năm 2013 (see Rice Today, Vol. 12 No. 4). Hiện nay, có thêm 6 giống lúa thông qua lai tạo đã được phát triển tại Bangladesh.
Tại Philippines, giống lúa giàu kẽm được phát triển thành công là NSIC 2016 Rc 460 được chấp nhận bởi “National Seed Industry Council” vào năm 2016. Giải pháp bổ sung them cho vấn đề thiếu Vitamin AWHO ước đoán có 190 triệu trẻ em chưa đến trường và 19 triệu phụ nữ đang mang thai thiếu vitamin A trên toàn thế giới. Cách thức cải tiến bằng sinh học (biofortified) hàm lượng beta-carotene được công bố trên một số loài rau, quả khác nhau (nhưng không có trên giống lúa bình thường), giống “Golden Rice” có khả năng cung cấp 30-50% nhu vầu vitamin A cho trẻ em chưa đi học và phụ nữ mang thai hoặc bà mẹ đang cho con bú (lactating mother), kết quả này có thể ngăn ngừa được 1.3–2.5 triệu trẻ em trong 8 triệu trẻ khỏi cái chết hàng năm tại các nước đang phát triển. Chìa khóa cho “glycemic index” của cây lúaThách thức chính của sức khỏe cộng đồng con người đối với hầu hết các nước trên thế giới là số người mắc bệnh đái tháo đường sẽ có hơn 592 triệu bệnh nhân, vào năm 2035, với hiểm họa như dịch bệnh lớn (pandemic) ảnh hưởng nghiêm trong đến kinh tế xã hội, giới tính, nhóm tuổi. Khi phân tích 235 loại hình cây lúa trên toàn thế giới, IRRI đã hợp tác với CSIRO, Australia tìm thấy rằng: giống lúa có hàm lượng amylose càng cao, chỉ số GI càng thấp và ngược lại. Khám phá này là tiềm năng có tác động đáng kể trước sự bùng phát người mắc bệnh đái tháo đường (diabetes pandemic), vì nó có thể giúp cho người ăn cơm có cơ hội chọn lựa kiểu hình cây lúa phục vụ cho cái ăn của mình, cũng như giúp các nhà chọn giống tìm ra phương cách lai tại giống lúa có GI thấp.
GS. Bùi Chí Bửu theo Irri.org |
Trở lại In Số lần xem: 1125 |
[ Tin tức liên quan ]___________________________________________________
|