ThS.Phạm Thị Phương Lan[1], ThS. Huỳnh Thị Đan Anh¹, KS. Lê Thị Đào¹, KS. Hồ Thị Thanh Sang¹

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Vừng được trồng ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) năm 2011 với diện tích khoảng 14 ngàn ha, tăng khoảng 5 ngàn ha so với năm 2009 (9.400) ha, tập trung ở 4 tỉnh Cần Thơ (4.177 ha), Đồng Tháp (3.636 ha), An Giang (1.500 ha) và Long An (1.250 ha). Địa phương có năng suất vừng cao nhất ở ĐBSCL là tỉnh Đồng Tháp (1.468 kg/ha), theo sau là An Giang (1.250 kg/ha), Cần Thơ (885 kg/ha), thấp nhất là Long An (660 kg/ha), so với năng suất trung bình cả nước là 600 kg/ha (số liệu thống kê 2010). Giống vừng được trồng ở ĐBSCL chủ yếu là vừng đen địa phương có đặc tính phân nhánh mạnh, hạt chắc. Tại Long An, trước kia, nông dân trồng vừng theo tập quán quảng canh như sạ với mật độ quá dày, tưới nước và bón phân tối thiểu. Trong những năm gần đây giá vừng tăng mạnh là động lực thúc đẩy việc mở rộng diện tích và tăng cường đầu tư thâm canh. Tuy nhiên do mức độ đầu tư khá đa dạng, bên cạnh vẫn còn tồn tại tập quán sạ quá dày và không tưới nước đã dẫn đến năng suất và hiệu quả sản xuất chưa cao.

Các nghiên cứu về mật độ gieo thường khuyến cáo theo số lượng giống gieo trên đơn vị diện tích, tuy nhiên đặc biệt đều chú trọng đến khoảng cách xác lập cuối thời kỳ cây con. Theo Pornparn (2001), lượng hạt giống vừng được gieo sạ ở Thái Lan khá cao từ 6-12 kg/ha nhưng sau khi tỉa định cây chỉ để khoảng 200.000 cây/ha. Ở Mỹ, mật độ trồng được khuyến cáo từ 600.000 - 720.000 cây/ha áp dụng cho phương pháp gieo bằng máy. Ở Việt Nam, giống vừng V6 được khuyến cáo trồng với khoảng cách từ 25-28cm x 4-10cm (Ngô Thị Lam Giang, 2006); 40cm x 10cm (2 cây/hốc), tương ứng 2,0-2,5 kg hạt giống/ha trong điều kiện trồng có làm đất (Phạm Đức Toàn, 2006); lượng hạt giống gieo từ 2,5-3,0 kg/ha theo phương pháp sạ hàng hoặc từ 3,5-4,0 kg/ha theo phương pháp sạ lan trong thâm canh vừng trên chân đất lúa ĐBSCL (Tạ Quốc Tuấn, 2006).

Vừng là cây trồng cạn có khả năng chịu hạn, tuy nhiên do hầu hết các diện tích vừng ở ĐBSCL đều trồng trong vụ Xuân Hè, nhiệt độ cao và ánh sáng mạnh, cuối thời kỳ sinh trưởng thường gặp hạn, việc tưới nước cho vừng có ý nghĩa quan trọng trong việc gia tăng năng suất và hiệu quả sản xuất.