Việc sử dụng máy đếm bước chân (pedometer) gắn ở chân bò sữa, giúp phát hiện chính xác hơn thời điểm động dục của bò cái, phục vụ cho công tác gieo tinh nhân tạo đạt hiệu quả cao hơn. Công cụ này này đặc biệt hiệu quả khi quản lý sinh sản trên đàn bò lớn hoặc trên chăn thả bò đàn trên đồng cỏ. Phương pháp này có độ chính xác cao và tiết kiệm hơn so với phương pháp phát hiện động dục bằng cách thuê người quan sát và hiệu quả kinh tế hơn so với các phương pháp phát hiện động dục nhờ các dụng cụ trợ giúp khác như miếng dán khấu đuôi kamar, máy đo điện trở âm đạo…

Các nghiên cứu gần đây khi sử dụng dụng cụ phát hiện nhảy giá, đã đề nghị khoảng thời gian từ khi bò tăng hoạt động (tăng số lượng bước chân so với bình thường) đến thời điểm phối giống tối ưu (là thời điểm phối giống để có khả năng thụ tinh cao nhất) là 4-12 giờ trên bò cái rạ và 16 giờ đối với bò tơ. Cơ sở sinh lý của kết luận này là

(1)  Bò cái thường rụng trứng khoảng 28-30 giờ sau khi có biểu hiện động dục đầu tiên như nhảy giá hay tăng hoạt động, bước chân.

(2)  Sau khi rụng, trứng có thể sống khoảng 10 giờ trong tử cung bò cái.

(3)  Sau khi gieo tinh, tinh trùng có thể sống 24 giờ trong tử cung bò cái. Trong 10 giờ đầu tiên, tinh trùng trải qua một loạt phản ứng hóa học mới có khả năng thụ tinh (đi vào bên trong trứng).

(4)  Vì vậy, gieo tinh trong vòng 4-12 giờ sau khi có biểu hiện động dục lần đầu có nghĩa là đưa tinh trùng vào trong cơ quan sinh sản bò cái 12-26 giờ trước khi trứng rụng.

Gieo tinh quá sớm (ít hơn 4 giờ) và quá trễ (lớn hơn 6 giờ) sau khi có biểu hiện động dục lần đầu sẽ dẫn đến tình trạng tinh trùng đến được “điểm hẹn” trong ống dẫn trứng nhưng không có trứng sống để thụ tinh.

Tất cả các số liệu trên cho thấy cơ sở khoa học của việc sử dụng máy đếm bước chân để quản lý sinh sản bò sữa, giúp bò cái có khả năng thụ tinh cao hơn.

TS. Chung Anh Dũng.