Nguồn: Unsplash/CC0 Public Domain.

Tây Song Bản Nạp (Xishuangbanna) là vùng canh tác chuối phổ biến nhất ở Trung Quốc. Việc sử dụng quá nhiều phân bón hóa học, thuốc trừ sâu và tưới tiêu ở các trang trại trồng chuối đã xáo trộn môi trường đất ở đây. Tuy nhiên, các đặc điểm của tính chất đất và sự vận chuyển nước ở các trang trại trồng chuối vẫn chưa được biết rõ, điều này đã cản trở việc tìm hiểu quá trình thủy văn trong đất và hạn chế việc phân tích lượng đất và nước bị mất đi.

Trong một nghiên cứu được công bố trên tạo chí Land Degradation & Development, nhờ sử dụng kỹ thuật nhuộm có độ phân giải cao ở các ô thí nghiệm, các nhà nghiên cứu ở Vườn Bách thảo Nhiệt đới Tây Song Bản Nạp thuộc Viện Khoa học Trung Quốc đã định lượng dòng chảy của nước ở các trang trại trồng chuối và theo dõi ảnh hưởng các đặc tính vật lý của đất đến sự vận chuyển nước.

Các nhà nghiên cứu đã chọn hai trang trại trồng chuối với độ tuổi cây chuối khác nhau (cây một năm tuổi và cây bốn năm tuổi) để nghiên cứu sự di chuyển của nước trong đất. Họ muốn nghiên cứu các đặc tính di chuyển của nước trong đất ở các độ tuổi cây chuối khác nhau và cho biết những thay đổi trong dòng chảy đã có liên quan như thế nào đến đặc tính của đất.

Sự phân bố không gian ba chiều của kỹ thuật nhuộm theo độ sâu cho thấy đối với vùng có rễ cây chuối thì dòng chảy của nước ở sâu hơn, trong khi vùng không có rễ thì dòng chảy nông hơn. Dòng chảy ưu tiên là cơ chế chính của sự vận chuyển nước trong đất ở các đồn điền trồng chuối và bị ảnh hưởng đáng kể bởi mật độ khối của đất, độ xốp và hệ  rễ của cây.

Ở các trang trại trồng chuối, các đặc tính vật lý của đất thay đổi đáng kể khi độ sâu tăng lên. Mật độ khối giảm, độ xốp tăng và khả năng chứa nước xuất hiện ở các tầng đất nông hơn so với các tầng đất sâu hơn.

Các phân tích cho thấy sinh khối rễ cây chuối là yếu tố chính ảnh hưởng đến khu vực nhuộm, tiếp theo là độ xốp của đất. Để so sánh, cả 2 yếu tố sự ngấm đọng bề mặt đất và dòng chảy ưu tiên ở ô trồng cây chuối bốn năm tuổi đều mạnh hơn so với ô trồng cây chuối một năm tuổi mặc dù ô chuối bốn năm tuổi có sinh khối cao hơn. Hệ rễ của ô chuối bốn năm tuổi phát triển hơn so với ô chuối một năm tuổi và một lượng lớn các lỗ rỗng xuất hiện quanh bộ rễ này vì thế kích thích dòng chảy ưu tiên.

“Bộ rễ cây chuối là yếu tố chính ảnh hưởng đến sự di chuyển của nước trong đất. Cấu trúc đất giảm dần khi tuổi cây trồng càng cao, vì thế cần cải thiện thời gian trồng độc canh ở các trang trại trồng chuối để tránh làm thoái hóa cấu trúc đất”, Liu Wenjie, nghiên cứu viên ở Vườn Bách thảo Nhiệt đới Tây Song Bản Nạp cho biết.

Nguyễn Thị Kim Thoa theo Phys.org