|
 Đang trực tuyến :
19 |
|
 Số lượt truy cập :
33459404 |
|
|
|
|
|
Cú sốc mới của mía đường niên vụ 2019-2020
Thứ tư, 11-12-2019 | 08:02:06
|
||
|
Những yếu kém rất cơ bản của ngành mía đường trong nước cộng hưởng với những tác động tiêu cực từ thị trường đường thế giới có thể khiến ngành nông - công nghiệp này đối mặt với “cú sốc” mới khi Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) có hiệu lực.
Tai họa từ thị trường thế giới
Xét trên quy mô toàn cầu, có nhiều khả năng năm 2020 sẽ là năm thứ ba liên tiếp thị trường đường thế giới ảm đạm, khiến toàn bộ ngành nông - công nghiệp mía đường tiếp tục đối mặt với khó khăn. Theo số liệu thống kê của Ngân hàng Thế giới (WB), giá đường thế giới năm 2018 chạm đáy 276 đô la Mỹ/tấn, tức là đã “rơi tự do” 31,5% so với bình quân 402 đô la Mỹ/tấn trong chín năm trước đó (2009-2017), còn ước tính năm 2019 cũng chỉ đạt 280 đô la Mỹ/tấn, năm 2020 sẽ nhích chút ít lên 288 đô la Mỹ/tấn.
Những động thái này của giá đường bắt nguồn từ cán cân cung - cầu theo hướng ngược chiều nhau của mặt hàng này.
Theo số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), cách đây vừa tròn 10 năm, sản lượng đường thế giới giảm rất mạnh 19 triệu tấn, tương đương giảm 11,9%, so với năm 2008 và do vậy, kho dự trữ đường của thế giới cũng đã “rơi tự do” 13 triệu tấn và 30,7%. Đây chính là nguyên nhân kép khiến giá đường thế giới sốt nóng dữ dội, tăng đại nhảy vọt từ 274 đô la Mỹ/tấn lên 415 đô la Mỹ/tấn, hay tăng 1,51 lần và đạt đỉnh 516 đô la Mỹ/tấn vào năm 2011, mức cao kỷ lục trong gần ba thập kỷ trước đó.
Ngược lại, cũng theo USDA, sản lượng đường thế giới năm 2018 đã tăng hơn 20 triệu tấn và 11,8%, trong khi tiêu dùng đường thế giới không theo kịp, nên kho dự trữ thế giới tăng hơn 10 triệu tấn và 23,8%, đạt kỷ lục mọi thời đại với hơn 52 triệu tấn.
Sang năm 2019, USDA ước tính sản lượng đường tuy giảm 23 triệu tấn và 11,8%, nhưng dự trữ chỉ giảm không đáng kể; tới năm 2020, sản lượng tăng khá trở lại, còn dự trữ sẽ tiếp tục giảm nhẹ. Đây cũng chính là nguyên nhân kép khiến giá đường thế giới giảm mạnh và thị trường đường sẽ tiếp tục ảm đạm trong năm tới như đã nói ở trên.
Những tác nhân cộng hưởng bên trong
Với nền kinh tế có độ mở lớn, thị trường mía đường cũng như nhiều hàng hóa khác của nước ta và thị trường thế giới giống như những chiếc bình thông nhau nên những biến động của thế giới đều tác động rất mạnh đến thị trường trong nước.
Dù vẫn không ngừng phải đối mặt với khó khăn nhưng những năm giá đường thế giới đứng ở mức cao, ngành đường trong nước đỡ căng thẳng hơn. Còn từ năm 2018 đến nay, khi nguồn cung trên thị trường đường thế giới quá dồi dào, bí thị trường tiêu thụ, đường lậu giá rẻ ồ ạt tràn vào thì tình hình càng trở nên ảm đạm hơn. Sở dĩ nói vậy là bởi những yếu kém rất cơ bản của ngành mía đường trong nước đã cộng hưởng với những tác động tiêu cực nói trên từ thị trường đường thế giới.
Thứ nhất, tuy đã có bước tiến rất đáng khích lệ, nhưng năng suất mía của Việt Nam vẫn còn rất khiêm tốn, kéo theo những hệ quả rất nghiêm trọng.
Kể từ thời điểm hoàn thành chương trình 1 triệu tấn đường cách đây gần hai thập kỷ, năng suất mía đã tăng bình quân 1,61%/năm. Nếu chỉ đơn thuần nhìn vào con số, đây là nhịp độ tăng trưởng rất cao so với chỉ 0,55%/năm của toàn bộ ngành nông nghiệp mía thế giới và cũng cao hơn tương đối rõ ràng so với 1,42%/năm của đối thủ cạnh tranh Thái Lan. Thế nhưng, do xuất phát điểm của chúng ta quá thấp, nên năng suất mía bình quân 63,4 tấn/héc ta của Việt Nam từ năm 2010 trở lại đây cũng chỉ bằng 92,1% của thế giới và 87,7% của Thái Lan.
Thực trạng này đã để lại hậu quả vô cùng tai hại. Đó là cho dù giá mua mía của nông dân đã được đẩy lên cao hơn so với của Thái Lan như xác nhận của Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), nhưng thiếu mía nguyên liệu vẫn là căn bệnh trầm kha của các nhà máy đường.
Các số liệu thống kê của VSSA cho thấy kể cả ở thời điểm hoàn thành chương trình 1 triệu tấn đường năm 2000, diện tích mía tuy đạt kỷ lục 344.000 héc ta, nhưng vẫn có tới 30,8% công suất ép mía không được tận dụng, còn trong niên vụ giá đường thế giới bắt đầu giảm mạnh 2017-2018 thì con số này là 35,9% và khi giá đường thế giới giảm mạnh năm thứ hai liên tiếp thì tiếp tục tăng mạnh lên 44,3%.
Còn hiện tại, tiếp theo xu thế này, tức là sau hai năm liên tục phải kéo giá mía xuống thấp để đẩy mạnh bán ra, VSSA ước tính diện tích mía nguyên liệu của các nhà máy đường niên vụ này sẽ giảm rất mạnh xuống chỉ còn gần 158.000 héc ta do nông dân ồ ạt chuyển đổi sang các loại cây trồng khác mang lại hiệu quả hơn. Kéo theo đó, tỷ lệ công suất ép mía của các nhà máy đường không được tận dụng chắc chắn sẽ đạt kỷ lục trên 50%, còn sản lượng đường sẽ tiếp tục giảm mạnh xuống dưới ngưỡng 1 triệu tấn.
Rõ ràng, tình trạng thiếu mía nguyên liệu trầm trọng như vậy không chỉ là nguyên nhân quan trọng bậc nhất khiến giá thành sản xuất đường càng cao hơn so với đối thủ cạnh tranh, khiến đường nhập khẩu ồ ạt tràn vào, tiêu thụ của các nhà máy đường tiếp tục khó khăn, mà còn là nguyên nhân gây ra những thua thiệt kép của nông dân khi chuyển đổi từ cây trồng khác sang mía nguyên liệu và nay lại ngược lại.
Thứ hai, tác nhân nói trên lại cộng hưởng với hai tác nhân bên trong khác là chất lượng mía nguyên liệu thấp và quy mô nhỏ của phần lớn các nhà máy đường làm cho hiệu suất thu hồi đường thấp, đồng nghĩa với sức cạnh tranh của toàn bộ ngành nông - công nghiệp mía đường cũng thấp.
Đây tuy là điều không mới, đã tồn tại từ gần hai thập kỷ qua, nhưng sẽ là yếu tố càng quan trọng hơn khi ATIGA có hiệu lực, bởi hàng rào thuế quan giữ vai trò mấu chốt trong việc che chắn những điểm yếu quá lớn này buộc phải dỡ bỏ.
Nói tóm lại, vốn đã rất yếu nên ngành mía đường đã bị tổn thương nặng nề chưa từng có bởi những tác động rất mạnh của thị trường đường thế giới trong gần hai năm qua. Trong điều kiện thị trường này chưa chắc chắn sẽ sáng sủa trở lại như đã được dự báo, năm đầu tiên thực hiện ATIGA sắp tới sẽ còn khó khăn hơn nữa.
Trong đó, rất có thể đây sẽ là thời điểm không chỉ lẻ tẻ, mà là đồng loạt nhiều, thậm chí rất nhiều nhà máy đường vốn đã không đủ sức cạnh tranh trong những năm qua, đã được bảo hộ, sẽ buộc phải “ra đi” và hàng vạn nông dân sẽ bị cuốn vào “vòng xoáy trồng - chặt” mới. Bởi lẽ, những giải pháp căn cơ mà người đứng đầu ngành nông nghiệp đã trình bày trước Quốc hội gần đây chắc chắn sẽ đòi hỏi nhiều thời gian trong khi triển vọng vô cùng ảm đạm đã hiển hiện ngay trước mắt.
Nguyễn Đình Bích - TBKTSG
|
||
Trở lại
In
Số lần xem: 445
|
||
|
[ Tin tức liên quan ]___________________________________________________
|
