Kỹ sư hóa chất Phòng thí nghiệm quốc gia Sandia của Mỹ Vicki Chavez làm việc với Kevin Fleming để chứng minh rằng sắt sunfat trộn với amoni nitrat có thể tạo ra một loại phân bón không có khả năng gây nổ (Ảnh: Randy Montoya)

Việc sử dụng amoni nitrat trong IED là rất phổ biến đến mức tổ chức JIEDDO năm ngoái đã kêu gọi các ý tưởng về cách vô hiệu hóa amoni nitrat như một chất nổ IED. Đó là một nhiệm vụ khó khăn bởi việc sử dụng hợp pháp nó quá phổ biến. Mặc dù phân bón amoni nitrat là bất hợp pháp ở Afghanistan chẳng hạn nhưng nó có thể dễ dàng có nguồn từ nước láng giềng Pakistan, nơi nông nghiệp chiếm 1/4 tổng sản phẩm quốc nội của nước này.

Fleming, một cán bộ của phòng thí nghiệm Sandia đã nghỉ hưu, nghĩ rằng ông đã có sự kết hợp của kiến ​​thức và kinh nghiệm để giải quyết vấn đề. Sau nhiều năm huấn luyện binh lính cách đối phó với IED, ông biết hóa học đứng đằng sau. Từ năm lên 8 tuổi, ông có nhiều kinh nghiệm làm vườn hữu cơ, xử lý đất đá vôi tương tự như đất ở Trung Đông tại khuôn viên 5 mẫu của gia đình ở Las Cruces, bang New Mexico.

Biết rằng trong amoni nitrat, ion amoni có liên kết yếu với ion nitrat và một phản ứng hóa học phù hợp có thể tách chúng ra, Fleming đã quyết định tìm kiếm một hợp chất cho chúng bám vào có thể được bổ sung vào amoni nitrat. Ông đã thử một số vật liệu, bao gồm cả sắt sunfat, một hợp chất luôn có sẵn bị loại bỏ hàng tấn từ các xưởng đúc thép.

Nếu ai đó cố gắng để thay đổi hỗn hợp amoni nitrat/sắt sunfat để làm cho nó có thể phát nổ bằng cách trộn với nhiên liệu, ion sắt sẽ nhận ion nitrat và ion amoni sẽ nhận ion sunfat. Kết quả là các sunfat sắt trở thành sắt nitrat và amoni nitrat trở thành amoni sunfat, không chất nào trong số này có khả năng gây nổ.

Nhưng các hợp chất mới sẽ không có nhiều công dụng nếu nó không phải là một loại phân bón tốt. Trong thực tế, việc bổ sung sắt sunfat vào hỗn hợp này làm cho phân bón mới thậm chí còn tốt hơn so với amoni nitrat cho đất kiềm. Đây chính là những gì được tìm thấy tại Afghanistan, nơi sự kết hợp của amoni nitrat và canxi carbonat hiện đang được sử dụng, làm cho đất có tính kiềm hơn.

"Phân bón hút lấy đất kiềm và làm cho nó trung tính hơn, gần hơn với một độ pH lý tưởng", Fleming nói về loại phân bón không nổ của mình. "Càng gần với một độ pH trung hòa, cây trồng càng phát triển mạnh. Năng suất cây trồng sẽ cải thiện đáng kể. Ngoài ra, phân bón chứa sắt được bổ sung vào đất sẽ được cây trồng hút lên và giúp chống lại bệnh thiếu máu và thiếu các loại sắt khác ở người ăn chúng."

Mặc dù Fleming cho biết phân bón không gây nổ này sẽ có chi phí sản xuất không cao hơn sản xuất amoni nitrat nhưng ông biết nó sẽ mất một thời gian để phân bón mới thay thế phân bón cũ ở Afghanistan và các vùng khác trên thế giới giả sử có khối lượng tuyệt đối sản lượng amoni nitrat. Tuy nhiên, ông thực sự đã có một số ý tưởng về cách làm cho quả bóng lăn.

"Chúng ta có thể cung cấp cho các công thức cho một bên trung lập và để họ làm việc với những người Afghanistan, Pakistan và những người khác," ông nói. "Họ có thể thiết lập các mô hình trình diễn song song để so sánh xem phân bón nào hiệu quả hơn. Hãy dần dần chứng minh cho họ thấy."

Fleming đã thông báo cho JIEDDO về loại phân bón không khả năng gây nổ này, và với hy vọng cứu lấy mạng sống con người, phòng thí nghiệm Sandia không cấp phép hoặc đăng ký sáng chế công thức mà cung cấp miễn phí rộng rãi.

L.H. - Dostdongnai, theo Gimag/Science.