Khay nhộng Anthonomus eugenii. Nguồn: Jacob Basso, Đại học Guelph.

Lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu ở Canada đã nghiên cứu việc sử dụng kỹ thuật triệt sản côn trùng để kiểm soát quần thể mọt ớt, Anthonomus eugenii, một loại sâu hại cây trồng có ý nghĩa kinh tế ở Bắc Mỹ.

Bài báo đăng trên tạp chí Pest Management Science đã tiết lộ những phát hiện thuyết phục về việc sử dụng chiếu xạ gamma như một kỹ thuật triệt sản nhằm cải thiện tính bền vững và hiệu quả của việc quản lý mọt hạt ớt ngọt trên toàn thế giới. Nghiên cứu này là sự hợp tác giữa Bruce Power, Nordion Inc., Đại học Guelph, Bộ Nông nghiệp và Thực phẩm Nông nghiệp Canada và Hiệp hội những người trồng rau quả Canada.

A. eugenii đặt ra thách thức đáng kể cho những người trồng ớt ngọt trên khắp Bắc Mỹ, bởi vì nó gây thiệt hại cây trồng trị giá hàng triệu đô la mỗi năm. Ấu trùng bọ cánh cứng làm hỏng hoa và quả non của cây ớt, gây thiệt hại năng suất lên tới 90%. Việc quản lý quần thể A. eugenii đặc biệt khó khăn vì sự phát triển của ấu trùng bọ cánh cứng diễn ra trong phạm vi bảo vệ của quả ớt.

Roselyne Labbe, Nhà côn trùng học nhà kính tại Bộ Nông nghiệp và Thực phẩm Nông nghiệp, Canada, đồng thời là tác giả của nghiên cứu, đã giải thích những thách thức trong việc xác định các chiến lược hiệu quả để quản lý quần thể A. eugenii. "Trong nghiên cứu trước đây, chúng tôi phát hiện ra rằng rất ít loại thuốc trừ sâu thông thường, ít rủi ro hoặc vi sinh vật có thể tiêu diệt hiệu quả quần thể mọt trưởng thành trên cây ớt ngọt trong nhà kính".

Những hàng ớt chuông tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Harrow của Nông nghiệp và Thực phẩm Canada, Harrow, Ontario. Nguồn: Jacob Basso, Đại học Guelph.

Bà đã nói rằng: “Ngay cả việc đánh giá các loài ký sinh (côn trùng có thể được sử dụng để kiểm soát quần thể sâu bệnh về mặt sinh học) tấn công giai đoạn ấu trùng của mọt ớt ngọt cũng có những hạn chế, vì đôi khi chúng gặp khó khăn khi tiếp cận vật chủ sâu bên trong khoang quả ớt”.

Nhóm nghiên cứu do Jacob Basso, nhà nghiên cứu tại Đại học Guelph dẫn đầu, đã chuyển sự chú ý sang kỹ thuật triệt sản côn trùng (SIT), một phương pháp kiểm soát di truyền trong đó một số lượng lớn côn trùng triệt sản được thả vào tự nhiên để làm giảm khả năng sinh sản thành công của côn trùng.

Labbe đã lưu ý: "Kỹ thuật triệt sản côn trùng có vẻ đầy hứa hẹn vì nghiên cứu trước đây đã được tiến hành với kỹ thuật này để kiểm soát mọt bông (Anthonomus grandis), một loài cùng loài với mọt ớt ngọt".

Chìa khóa cho một chương trình SIT thành công là việc lựa chọn liều bức xạ thích hợp để triệt sản các loài mục tiêu. Các tác giả lưu ý: “Điều quan trọng là xác định liều bức xạ tối thiểu để côn trùng được triệt sản một cách hiệu quả nhưng vẫn duy trì khả năng tìm kiếm và giao phối thành công với các cá thể hoang dã”.

Mọt ớt chuông (Anthonomus eugenii). Nguồn: Jacob Basso, Đại học Guelph.

Một phân tích về tác động của các liều bức xạ gamma khác nhau lên nhộng A. eugenii đã cho thấy rằng việc chiếu xạ cả con đực và con cái ở mức 110 Gy đã dẫn đến những cá thể hoàn toàn bị triệt sản và không thể góp phần tạo ra con cái nếu được thả ra ngoài đồng.

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng tuổi thọ của bọ cánh cứng được chiếu xạ ở liều lượng này đã giảm xuống dưới hai tuần và do đó khuyến nghị rằng các chương trình A. eugenii SIT nên lên lịch thả lặp lại các côn trùng triệt sản cách nhau không quá hai tuần để bù đắp cho tỷ lệ tử vong của chúng.

Để kỹ thuật triệt sản côn trùng trở thành một chiến lược quản lý A. eugenii khả thi cho người trồng, cần phải giải quyết nhiều vấn đề thực tế. Labbe lưu ý: "Chúng tôi vẫn cần kiểm tra khả năng phát tán của mọt đực được chiếu xạ trên thực địa và quan trọng là đánh giá những con đực triệt sản về khả năng cạnh tranh giao phối của chúng với những con mọt đực không được chiếu xạ".

Nhóm nghiên cứu hiện hy vọng có thể áp dụng SIT để kiểm soát các loài gây hại khác trên cây trồng làm vườn. Labbe cho biết: "Vẫn còn khá nhiều thông tin còn thiếu về những vấn đề này. Ví dụ, chúng tôi quan tâm đến việc áp dụng chiến lược này để kiểm soát các loài côn trùng gây hại thường xuyên cây trồng trong nhà kính".

Đỗ Thị Nhạn theo Phys.org