Xói mòn do nước: Tưới phun tạo ra dòng chảy và xói mòn đất; lượng mưa theo mùa làm tăng hiệu ứng. (Ảnh: Lance Cheung, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ).

Mất đất do chảy tràn có thể gia tăng rất nhanh trên khắp thế giới trong vòng 50 năm tới do biến đổi khí hậu và thâm canh trong trồng trọt. Điều này đã được kết luận bởi một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế dẫn đầu là trường Đại học Basel, kết quả được công bố từ mô hình tính toán được trình bày trong tạp chí khoa học PNAS.

Xói mòn đất có những hệ quả sâu rộng. Ví dụ, xói mòn làm mất đi chất màu mỡ của đất, giảm năng suất nông nghiệp và do đó đe dọa nguồn cung lương thực cho dân số toàn thế giới. Dựa trên mô hình toàn cầu, nghiên cứu dự đoán khả năng mất đất do xói mòn nước có thể thay đổi đến năm 2070.

Gió cũng là một trong những nguy nhân gây xói mòn đất. Thâm canh nông nghiệp và các phương pháp canh tác khác, cùng với nạn phá rừng và chăn thả quá mức, là nguyên nhân làm tăng nhanh sự mất đất. Ngoài ra, ở một số nơi trên thế giới, biến đổi khí hậu dự kiến làm gia tăng lượng mưa từ đó làm xói mòn đất.

Ba kịch bản đến năm 2070

Các nhà nghiên cứu dự đoán ba kịch bản có thể xảy ra và những kịch bản này được sử dụng bởi hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu (IPCC). Các kịch bản phác thảo những phát triển tiềm năng trong thế kỷ 21 dựa trên một số quan điểm kinh tế xã hội khác nhau.

Tất cả các kịch bản bao gồm tác động của biến đổi khí hậu và sử dụng đất đều dự đoán xói mòn nước dai dẳng, bất kể điều kiện khí hậu ở hầu hết trong số khoảng 200 quốc gia được đưa vào nghiên cứu. Đồng thời, kết quả chỉ ra rằng biến đổi khí hậu là yếu tố chính dẫn đến xói mòn đất.

Tùy thuộc vào kịch bản, các mô phỏng dự đoán rằng đến năm 2070 xói mòn đất sẽ tăng đáng kể, từ 30% đến 66%, so với dữ liệu năm 2015. Nếu ứng dụng nông nghiệp không thay đổi và các biện pháp không được thực hiện để ngăn chặn sự nóng lên toàn cầu, dự đoán rằng hơn 28 tỷ tấn đất sẽ bị mất hàng năm. Con số này cao hơn khoảng 2/3 so với 43 tỷ tấn ước tính cho năm 2015.

Lời kêu gọi canh tác đất bền vững

Những nơi dễ bị xói mòn nhất là các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới có thu nhập từ thấp đến trung bình. Do đó, các tác giả cho rằng sẽ rất quan trọng đối với các quốc gia ở Nam Bán cầu cần thúc đẩy rộng rãi trong việc áp dụng nền nông nghiệp bền vững.

Tiến sĩ Pasquale Borrelli, một nhà khoa học môi trường từ Đại học Basel cho biết: “Xói mòn đất có thể được giảm thiểu nhờ canh tác đất bền vững và các chính sách đúng đắn. “Chúng tôi hy vọng rằng những dự đoán sẽ giúp xác định mức độ nguy hiểm do xói mòn và cho phép các nhà hoạch định chính sách phát triển các biện pháp hiệu quả để giảm thiểu các tác động”.

Nguyễn Bình Duy theo University Basel.