Ô nhiễm không khí. Ảnh: © darksoul72 / Fotolia

Lâu nay, cộng đồng khoa học đã biết rằng sự nóng lên toàn cầu là do khí thải nhân tạo dưới dạng khí nhà kính và sự mát lên toàn cầu là do ô nhiễm không khí dưới dạng aerosol.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Khoa học của Đại học Do Thái Jerusalem, Giáo sư Daniel Rosenfeld cho thấy mức độ aerosol làm mát trái đất đã bị đánh giá thấp, đòi hỏi phải tính toán lại các mô hình biến đổi khí hậu để dự đoán chính xác hơn tốc độ nóng lên toàn cầu.

Aerosol là những hạt nhỏ bay lơ lửng trong không khí. Chúng có thể hình thành tự nhiên (ví dụ, bụi sa mạc) hoặc nhân tạo (ví dụ, khói từ than, khí thải xe hơi). Aerosol làm mát môi trường của chúng ta bằng cách tăng cường độ che phủ của đám mây phản chiếu ánh sáng mặt trời (nhiệt) trở lại không gian.

Đầu tiên, mây hình thành khi gió nổi lên và nguội dần. Tuy nhiên, thành phần đám mây phần lớn được xác định bởi các sol khí. Càng có nhiều hạt aerosol, thì đám mây nông sẽ chứa càng nhiều giọt nước nhỏ. Mưa xảy ra khi những giọt này liên kết với nhau. Vì cần nhiều thời gian hơn để các giọt nhỏ liên kết với nhau hơn so với các giọt lớn, nên các đám mây chứa đầy aerosol chứa nhiều nước hơn, ở trên trên bầu trời lâu hơn và bao phủ một khu vực lớn hơn. Trong khi đó, các đám mây chứa aerosol phản chiếu nhiều năng lượng mặt trời trở lại không gian, do đó làm mát nhiệt độ chung của Trái đất.

Đến mức nào thì aerosol hạ nhiệt môi trường của chúng ta? Cho đến nay, tất cả các ước tính đều không đáng tin cậy vì không thể tách rời tác động của những cơn gió đang tạo ra các đám mây, từ tác động của các sol khí quyết định thành phần của chúng. 

 Rosenfeld và đồng nghiệp Yannian Zhu đến từ Viện Khí tượng tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc đã phát triển một phương pháp mới sử dụng hình ảnh vệ tinh để tính riêng biệt hiệu ứng của gió thẳng đứng và số lượng các đám mây aerosol. Họ áp dụng phương pháp này cho lớp mây thấp nằm trên các đại dương của thế giới giữa Xích đạo và 40S. Với phương pháp mới này, Rosenfeld và các đồng nghiệp đã có thể tính toán chính xác hơn các hiệu ứng làm mát của aerosol đối với lượng năng lượng của Trái đất. Và, họ phát hiện ra rằng hiệu quả làm mát của aerosol cao hơn gần gấp đôi so với suy nghĩ trước đây.

Tuy nhiên, nếu điều này là đúng thì làm sao trái đất lại trở nên ấm hơn, mà không lạnh hơn? Đối với sự nóng lên của khí hậu, thì tỷ lệ ô nhiễm khí dung từ các phương tiện giao thông, nông nghiệp và nhà máy điện vẫn còn rất cao. Đối với Rosenfeld, sự khác biệt này có thể chỉ ra một thực tế ngày càng sâu sắc và rắc rối hơn. "Nếu các sol khí thực sự gây ra hiệu ứng làm mát lớn hơn so với ước tính trước đây, thì hiệu ứng nóng lên của khí nhà kính cũng lớn hơn chúng ta nghĩ, khiến cho phát thải khí nhà kính làm mất hiệu quả làm mát của aerosol và cho thấy lượng ấm lên toàn cầu lớn hơn so với chúng tôi nghĩ trước đây," anh cho biết.

Thực tế là hành tinh của chúng ta đang trở nên ấm hơn mặc dù aerosol đang hạ nhiệt ở mức cao hơn so với suy nghĩ trước đây, đưa chúng ta đến tình trạng Catch-22, nghĩa là: Những nỗ lực toàn cầu để cải thiện chất lượng không khí bằng cách phát triển nhiên liệu sạch hơn và đốt ít than hơn có thể gây hại cho hành tinh của chúng ta bằng cách giảm số lượng sol khí trong khí quyển và bằng cách đó, làm giảm khả năng làm mát của aerosol để bù đắp sự nóng lên toàn cầu.

Theo Rosenfeld, một giả thuyết khác để giải thích tại sao Trái đất trở nên ấm hơn mặc dù các sol khí đã làm mát nó với tốc độ thậm chí còn lớn hơn là: hiệu ứng nóng lên của các sol khí khi chúng ở trong các đám mây sâu.

Dù bằng cách nào, thì kết luận là như nhau. Dự đoán khí hậu toàn cầu hiện tại của chúng ta không tính chính xác các tác động đáng kể của sol khí đến các đám mây. Hơn nữa, tính toán lại của Rosenfeld có nghĩa là các nhà khoa học sẽ phải suy nghĩ lại về dự đoán nóng lên toàn cầu của họ - hiện đang dự đoán mức tăng nhiệt độ là từ 1,5 đến 4,5 độ C vào cuối thế kỷ 21 - để cung cấp cho chúng ta chẩn đoán chính xác hơn về của khí hậu trái đất.

Thanh Vân - Dostdongnai, theo ScienceDaily.