Đậu nảy mầm. Ảnh: © akeeris / Fotolia

Trong nghiên cứu, cây đậu được trồng với rễ được chia ra giữa hai chậu, do đó phải đối mặt với quyết định cần ưu tiên cho chậu nào.

Trong một thí nghiệm sơ bộ, các nhà nghiên cứu cho thấy rằng, cây phát triển rễ nhiều hơn trong chậu có các chất dinh dưỡng cao hơn - một phản ứng thích nghi tương tự ở động vật, đó là chúng phân bổ nỗ lực tìm kiếm thức ăn nhiều hơn cho những vùng có nguồn thực phẩm phong phú hơn. Trong một loạt các thí nghiệm tiếp theo, họ chia rễ của từng cây vào hai chậu có lượng chất dinh dưỡng trung bình như nhau, nhưng một chậu có mức dinh dưỡng này cố định liên tục và chậu còn lại có mức độ hay biến đổi, để tìm hiểu xem cây sẽ 'thích' phát triển nhiều rễ hơn ở đâu.

Dựa trên các phân tích lý thuyết về cách ra quyết định của con người hay động vật trước các lựa chọn tương tự, các nhà nghiên cứu dự đoán rằng thực vật có thể thích chậu có sự biến đổi (tức là dễ gặp nguy cơ) khi mức độ dinh dưỡng trung bình thấp, và chậu có sự cố định (tức là không thích nguy cơ) khi mức độ dinh dưỡng cao.

Điều này là bởi vì khi mức độ dinh dưỡng ở dưới mức cần thiết cho cây phát triển mạnh, thì lựa chọn biến đổi sẽ ít nhất mang lại cho cây cơ hội “đánh bạc” tìm vận may. Mặt khác, khi điều kiện trung bình tốt, thì rất hợp lý khi dùng lựa chọn an toàn.

Các nhà nghiên cứu phát hiện thấy rằng điều này là chính xác với những gì mà các cây đậu đã làm.

Đồng tác giả Giáo sư Alex Kacelnik, khoa Động vật học tại Đại học Oxford, cho biết: "Theo hiểu biết của chúng tôi, đây là bằng chứng đầu tiên về một phản ứng thích nghi với rủi ro trong một sinh vật không có hệ thần kinh. Chúng tôi không kết luận rằng thực vật thông minh theo nghĩa cho con người hoặc động vật khác, mà đúng hơn là các hành vi phức tạp và thú vị có thể dự đoán về mặt lý thuyết là sự thích nghi sinh học - và được thực hiện bởi các sinh vật - trên cơ sở của các quá trình được phát triển để khai thác các cơ hội tự nhiên một cách hiệu quả".

Một ví dụ ở con người minh họa cho thách thức mà cây đậu phải đối mặt: nếu bạn có một sự lựa chọn giữa 800 đô được bảo đảm, hoặc tung đồng xu để nhận được 1,000 đô cho mặt đầu và không nhận được gì cho mặt sau, thì bạn sẽ chọn cái nào? Hầu hết mọi người nhận ra rằng sự lựa chọn đầu tiên giá trị hơn về trung bình. Nhưng hãy tưởng tượng bạn đang túng quẫn, không có tiền ở một nơi xa xôi, giá tiền để có được nhà ở là 900 đô, và bạn được phép tung đồng xu một lần bây nhất. Và bây giờ tung đồng xu cho bạn một cơ hội ngang bằng với việc huy động nguồn vốn cần thiết, trong khi tùy chọn "an toàn" sẽ luôn luôn thiếu.

Cây đậu Hà Lan "dễ gặp nguy cơ", có nghĩa là chúng đã mọc nhiều rễ hơn trong chậu không thể đoán trước, khi nồng độ chất dinh dưỡng trung bình của cả hai chậu dưới 0.01g/L. Chúng 'không sợ rủi ro", có nghĩa là chúng mọc nhiều rễ hơn trong chất cố định, khi nồng độ chất dinh dưỡng trung bình là 0.15g/L hoặc cao hơn.

Efrat Dener, đồng tác giả đầu tiên của nghiên cứu, Đại học Ben Gurion, Isarel, cho biết: "Giống như hầu hết mọi người, kể cả nông dân thậm chí có kinh nghiệm và người làm vườn, tôi thường tìm hiểu cây ở dạng là người tiếp nhận hoàn cảnh thụ động. Dòng thí nghiệm này minh họa sự sai lầm của quan điểm cho rằng, các sinh vật sống do sự chọn lọc tự nhiên thiết kế để khai thác các cơ hội của chúng, và điều này thường ngụ ý sự linh hoạt cao".

Thanh Vân - Dostdongnai, theo ScienceDaily.