Con người cần lúa mạch để chinh phục những đỉnh cao chóng mặt của Tây Tạng |
Được xem là nóc nhà của thế giới với độ cao trên 2,5 km, cao nguyên đông bắc Tây Tạng là vùng đất địa hình hiểm trở nhưng khó cưỡng lại đối với các xã hội con người cổ đại. Nhưng họ không thể định cư vĩnh viễn ở những đỉnh cao chóng mặt này cho đến khi được chạm tay vào một giống lúa mạch kháng sương. |
Được xem là nóc nhà của thế giới với độ cao trên 2,5 km, cao nguyên đông bắc Tây Tạng là vùng đất địa hình hiểm trở nhưng khó cưỡng lại đối với các xã hội con người cổ đại. Nhưng họ không thể định cư vĩnh viễn ở những đỉnh cao chóng mặt này cho đến khi được chạm tay vào một giống lúa mạch kháng sương.
Điều kiện cần thiết để chinh phục độ cao (Ảnh: Xinhua/Corbis/Liu Kun)
Bằng chứng khảo cổ gồm cả dấu bàn tay và bàn chân được phát hiện ở độ cao 4,2 km trên mực nước biển khẳng định con người đã có mặt không liên tục trên cao nguyên Tây Tạng cách đây tới 20,000 năm. Vào thời điểm 5200 trước, các ngôi làng đã bắt đầu xuất hiện ở các độ cao thấp hơn nhưng mãi đến cách đây 3600 năm, con người định cư lâu dài ở độ cao trên 2,5 km.
Việc chuyển sang sống quanh năm trên núi cao trùng với sự chuyển dịch từ canh tác kê nhạy cảm với sương sang lúa mạch kháng sương, theo một nghiên cứu về tàn tích cây trồng, xương động vật và tạo tác tại 53 khu khảo cổ khắp đồng bằng đông bắc.
Kê chiếp đến 98% số hạt ngũ cốc tìm được từ khu vực sơ khai nhưng không có khu vực trong số đó cao hơn 2,5 km trên mực nước biển. Nhưng cách đây 3600 năm, các nhóm định cư nông nghiệp đã vươn tới những độ cao mới, một số cao đến 3,4 km, lúa mạch đã được lựa chọn.
“Họ đã lấy một giống cây trồng mới lạ và sử dụng theo một cách khác, khám phá độ cao cao này theo cách mà trước đây không thể”, Martin Jones từ Đại học Cambridge, thành viên nhóm thực hiện phân tích cho biết.
Ông cho hay lúa mạch có thể bắt nguồn từ khu vực lưỡi liềm màu mỡ của Trung Đông và di chuyển sang đông bằng cách tiến dần.
Sự chuyển dịch sang lúa mạch trùng khớp với thời điểm chuyển đổi cây thâm canh toàn cầu, đặc biệt là ở châu Á. Khi lúa mạch và lúa mỳ di chuyển theo hướng đông thì cây trồng châu Phi tiếp cận Ấn độ và canh tác lúa cũng lan truyền.
“Đó là một hiện tượng sử dụng cây trồng mới lạ toàn cầu”, Jones cho biết. “Đó cơ bản là một giai đoạn bành trướng khi mà người ra xem xét các lựa chọn mới trong các môi trường mới khắc nghiệt”.
Sự phân tán các lọa cây trồng phản sự mở cửa các con đường thương mại trung Á đầu tiên từ cách đây 4000 đến 4500 năm, Jones cho biết. “Sự xuất hiện của lúa mạch và lúa mỳ ở Trung Quốc diễn ra cùng thời điểm mà kê Trung Quốc, đào, mơ và các giống lúa tiếp cận Trung Á và thung lũng Indus”.
Từ cách đây 2000 đến 2500 năm, những con đường này đã trở thành mạng lưới con đường tơ lụa huyền thoại kết nối Trung Quốc và Địa Trung Hải.
L.H - Dostdongnai, Theo New Scientist. |
Trở lại In Số lần xem: 2936 |
[ Tin tức liên quan ]___________________________________________________
|