Hiện điều thô đang được các doanh nghiệp mua ở Đồng Nai, Bình Phước, hai tỉnh có diện tích trồng điều lớn nhất cả nước, với giá 49.000-50.000 đồng/kg, cao nhất trong nhiều năm qua và cao hơn tháng trước khoảng 5.000 đồng/kg.

Nguyên nhân, theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), là do nguồn cung khan khiếm trong khi nhu cầu xuất khẩu hạt điều nhân của doanh nghiệp tăng cao.

Số liệu thống kê của Bộ NN&PTNT cho thấy, giá điều thô trong nước liên tục tăng kể từ đầu năm đến nay. Vào thời điểm đầu năm, điều thô được các đại lý mua với giá 39.000 đồng/kg và đạt mức 50.000 đồng/kg vào cuối tháng 9-2016.

Kể từ năm 2006, Việt Nam đã vượt qua Ấn Độ để trở thành nước xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới và duy trì vị trí số 1 trong 10 năm qua, đồng nghĩa là Việt Nam ngày càng phụ thuộc vào lượng điều thô nhập khẩu, với lượng nhập khẩu năm sau luôn cao hơn năm trước. 

Chính vì phụ thuộc vào điều thô nhập khẩu nên trong quá trình mua bán giữa hai bên đã có một số trường hợp gian lận thương mại như "xù" hợp đồng đã ký (do ký xong hợp đồng thì giá lại tăng nên bên bán "xù" hợp đồng để tránh thua lỗ), hoặc giao điều thô theo đủ số lượng trong hợp đồng nhưng chất lượng không đúng. Hiệp hội điều Việt Nam (VINACAS) cho biết, năm 2016, có những doanh nghiệp nước ngoài vi phạm những điều trên nhưng đang trong quá trình điều tra, xác minh nên chưa thể công bố chính thức.

Theo Bộ NN&PTNT, trong 9 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã nhập 808.000 tấn điều thô, giá trị ước đạt 1,2 tỉ đô la Mỹ, chỉ tăng 8% về lượng nhưng tăng đến 28% về giá trị so với cùng kỳ. Như vậy, không chỉ có giá nội địa tăng mà giá điều thô trên thị trường thế giới cũng tăng trong năm nay.

Ngược lại, xuất khẩu hạt điều của doanh nghiệp trong nước cũng có những thuận lợi nhất định, đặc biệt là giá xuất khẩu tăng. Theo Bộ NN&PTNT, giá điều xuất khẩu bình quân trong 8 tháng của năm nay là 7.827 đô la Mỹ/tấn, tăng gần 8% so với cùng kỳ. Giá xuất khẩu bình quân điều nhân năm 2015 của Việt Nam là 7.305 đô la Mỹ/tấn và so với 8 tháng đầu năm, giá điều xuất khẩu đã tăng thêm 522 đô la Mỹ/tấn.

Lượng điều nhân xuất khẩu 9 tháng năm nay, theo số liệu của Bộ NN&PTNT, là 255.000 tấn điều, giá trị thu về là hơn 2 tỉ đô la Mỹ, tăng 4,5% về lượng và gần 14% về giá trị so với cùng kỳ năm trước.

Ngọc Hùng - TBKTSG.