Ngày 5-10-2015, giải thưởng Nobel về sinh lý học và Y Khoa đã được Viện Hàn Lâm Thụy Điển công bố: (1) Ông William C. Campbell – người Mỹ và (2) Ông Satoshi Ōmura – người Nhật về giải pháp chữa bệnh do ký sinh trùng “roundworm”; (3) Bà Youyou Tu – người Trung Quốc về giải pháp mới chữa bệnh sốt rét.

Các bệnh do ký sinh trùng gây ra đối với con người đã trở thành vấn  nạn mang tính chất toàn cầu. Đặc biệt, bệnh này đang tác hại nghiêm trọng đối với những người nghèo nhất thế giới. Ông William C. Campbell và ông Satoshi Ōmura đã tìm ra dược phẩm mới, Avermectin, những dẫn xuất của nó làm giảm đáng kể tác hại gây triệu chứng “River Blindness” và “Lymphatic Filariasis”, do những ký sinh trùng gây ra. Bà Youyou Tu đã tìm ra Artemisinin, một dược phẩm làm giảm đáng kể số người chết do bệnh sốt rét.

William C. Campbell, một chuyên gia về sinh học ký sinh sinh trùng làm việc tại Hoa Kỳ, đã ghi nhận những kỹ thuật nuôi cấy Streptomyces của ông Ōmura và phát triển nó trở nên một liệu pháp mang tính hiệu quả cao trong chữa trị bệnh. Campbell chứng minh có một thành phần trong những lần nuôi cấy tỏ ra hiệu quả đáng kể chống ký sinh trùng trong gia súc nuôi ở nhà và trang trại. Thành phần tích cực ấy được ly trích và thuần khiết thành Avermectin, mà sau này được cải biên thành Ivermectin. Ivermectin là thuốc được khảo nghiệm sau cùng sử dụng trên người bị nhiễm ký sinh trùng và có hiệu quả thật sự giết chết ký sinh trùng ở giai đoạn ấu trùng (microfilaria). Sự hợp tác của hai ông Ōmura và Campbell đã góp phần cung cấp cho nhân loại một dược phẩm mới có hiệu quả cao trong kiểm soát sự lây nhiễm bệnh ký sinh trùng.

Bệnh sốt rét trước đây được chữa trị bằng chloroquine hoặc quinine. Vào cuối thập niên 1960, mọi nỗ lực chữa bệnh sốt rét tận gốc bị thất bại vì bệnh có thể tái phát. Vào thời ấy, Bà Youyou Tu ở Trung Quốc đã chuyển sang cách trị bệnh bằng phương pháp cổ truyền. Từ cơ sở dữ liệu chữa trị bằng nhiều thảo dược khác nhau, được Bà xử lý trên động vật mắc bệnh rốt rét, Bà phát hiện một dược chất đã được tách chiết và tinh sạch từ Artemisia annua biểu hiện tiềm năng của ứng cử viên sáng giá. Tuy nhiên, kết qủa vẫn còn nhiều mâu thuẫn trái chiều, do vậy, Bà Tu đã trở lại tìm kiếm những thư mục Đông Y truyền thống để tách chiết lại kỹ hơn dược chất từ Artemisia annua. Tu lần đầu tiên phát hiện dược chất có tên Artemisinin, rất hiệu quả đối với chữa trị bệnh sốt rét, cả trong nghiệm thức được xử lý trên động vật và người.

GS. Bùi Chí Bửu lược dịch.

https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2015/press.html