Sâu đục củ khoai lang Nacoleia sp. (Lepidoptera: Crambidae) là đối tượng gây hại mới và sự gây hại xảy ra trên củ trong đất, vì vậy nông dân chủ yếu phòng trị đối tượng gây hại này bằng việc tưới thuốc trừ sâu vào đất với tần số và liều lượng áp dụng cao hơn so với khuyến cáo.

ảnh minh họa

Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật thiếu kiểm soát trong phòng trừ sâu bệnh cho khoai lang làm ảnh hưởng tiêu cực như gây ô nhiễm môi trường, gây độc cho người và các loài động vật máu nóng, làm suy giảm tính đa dạng sinh học và để lại dư lượng thuốc trên sản phẩm...

Cây sả có tên khoa học là Cymbopogon thuộc họ lúa Poaceae (Gramineae), được dùng hàng ngày như một loại gia vị trong bữa ăn. Các tinh dầu thiết yếu ly trích từ sả được xem như thuốc trừ sâu sinh học trong quản lý côn trùng gây hại.

Hành tỏi (Alliaceae) được phát hiện sử dụng làm thực phẩm và thuốc. Theo Bhuyan et al. (1974) tỏi tham gia vào thành phần thuốc trừ sâu sinh học và có tác dụng đuổi ruồi và muỗi. Chiết xuất từ tỏi tạo ra các hoạt chất diệt tuyến trùng, các loại giun trong đất và ức chế sự sinh trưởng của nhiều loại nấm.

Vì vậy, các nhà khoa học thuộc Khoa Nông nghiệp và Sinh học Ứng dụng, Trường Đại học Cần Thơ và Chi Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Vĩnh Long đã thực hiện nghiên cứu này nhằm xác định hiệu quả của một số chất xua đuổi đối với trưởng thành sâu đục củ khoai lang (Nacoleia sp.), được khảo sát trong điều kiện phòng thí nghiệm và nhà lưới ở Bộ môn Bảo vệ Thực vật, Khoa Nông Nghiệp và Sinh học Ứng dụng, Trường Đại học Cần Thơ. Trong điều kiện phòng thí nghiệm, thí nghiệm được thực hiện bằng cách sử dụng hệ thống olfactometer (khứu giác kế) dùng để khảo sát ảnh hưởng của một số chất xua đuổi đối với trưởng thành sâu đục củ khoai lang. Các chất quấy rối được khảo sát gồm 1) tinh dầu sả, 2) tinh dầu tỏi, 3) hợp chất (E)-10-pentadecenal (E10-15:Ald) và 4) n-Hexane (đối chứng). Trong điều kiện nhà lưới, thí nghiệm được bố trí theo thể thức hoàn toàn ngẫu nhiên, một lựa chọn với 4 nghiệm thức và 3 lần lặp lại.

Ảnh hưởng của tín hiệu hóa học lên tập tính tìm ký chủ của sâu đục củ khoai lang được qui đổi sang chỉ số EPI (excess proportion index) theo công thức Hori et al. (2006). Kết quả như sau: trong điều kiện phòng thí nghiệm, các hợp chất E10-15:Ald và tinh dầu sả (citronellal 30%) có tác dụng xua đuổi, trong khi tinh dầu tỏi có tác dụng hấp dẫn ngài cái tìm ký chủ đẻ trứng. Tinh dầu sả có tác dụng xua đuổi sự đẻ trứng của ngài cái. Tinh dầu tỏi, n-Hexane và (E)-10-pentadecenal không ảnh hưởng lên sự nở của trứng. Trong điều kiện nhà lưới: ngài cái chưa bắt cặp có khả năng hấp dẫn ngài đực.

ntbtra - Canthostnews, Theo TCKH ĐH Cần Thơ.