Lan rộng trên toàn cầu từ những năm 1960, TR4 cuối cùng đã xâm nhập vào Châu Phi cách đây một thập kỷ—lần đầu tiên được báo cáo ở Mozambique trên 2 trang trại chuối thương mại vào năm 2013. Không có bằng chứng nào về sự phá hoại của TR4 được tìm thấy bên ngoài các trang trại này vào năm 2015 cho thấy việc phòng chống dịch bệnh hiệu quả.

Tuy nhiên, nhóm các nhà nghiên cứu từ Đại học & Nghiên cứu Wageningen và Đại học Utrecht dẫn đầu đã xác nhận sự hiện diện của TR4 bên ngoài ranh giới trang trại với những lần lây nhiễm ban đầu, cho thấy sự lây lan không kiểm soát ở Mozambique. Kết quả đáng báo động này, mới được công bố trên tạp chí Plant disease, cho thấy sự thất bại của các phương pháp quản lý trước đây.

Mặc dù chuối là loại trái cây phổ biến nhất trên toàn thế giới, nhưng lại là cây lương thực và cây trồng đặc biệt quan trọng ở các nền kinh tế đang phát triển, như Mozambique. Do đó, căn bệnh lây lan không rõ nguồn gốc đòi hỏi phải hành động ngay lập tức để bảo vệ ngành sản xuất chuối và sau đó là sinh kế của hàng triệu người ở Châu Phi.

Nhà nghiên cứu Van Westerhoven và các đồng nghiệp đã thu thập các mẫu nấm từ 13 cây chuối có triệu chứng được tìm thấy trên khắp miền bắc Mozambique, sau đó kiểm tra các mẫu bằng chẩn đoán phân tử và xét nghiệm khả năng gây bệnh trong nhà kính. Các mẫu xét nghiệm dương tính với TR4, điều này đã thúc đẩy các nhà nghiên cứu điều tra biến thể di truyền và nguồn gốc tiềm năng của TR4 ở Mozambique.

Dựa trên một lượng nhỏ biến thể di truyền được tiết lộ trong cuộc điều tra này, các nhà nghiên cứu suy đoán rằng TR4 đang lây lan vô tính. Các nhà nghiên cứu giải thích: “Có khả năng việc trồng chuối Cavendish—một giống chuối đã ngăn chặn dịch bệnh trước đây ảnh hưởng đến chuối Gros Michel vào những năm 1950—hiện là phương tiện để phổ biến trên toàn thế giới, vì việc trồng chuối trên toàn cầu đang chiếm ưu thế bởi các dòng vô tính Cavendish rất nhạy cảm. Hơn nữa, đội ngũ làm việc lưu động, lao động làm thuê nước ngoài và nhiều người trong số những công nhân này, thậm chí người quản lý không nhận thức được sự nguy hiểm của bệnh nấm”.

Do đó, vẫn còn những lỗ hổng kiến thức cản trở việc ngăn chặn thành công loại nấm gây hại này. Tình hình nghiêm trọng đòi hỏi phải có thêm hành động, nghiên cứu và chia sẻ dữ liệu minh bạch để thực hiện các chiến lược quản lý mới, đơn cử như xác định và công bố nguồn gien kháng bệnh và đa dạng về mặt di truyền cho người trồng chuối ở Châu Phi, với hy vọng sẽ loại bỏ được sự phân nhánh của bệnh nấm phức tạp này./.