Nguồn: Pixabay/CC0 Public Domain.

Một nhóm nghiên cứu quốc tế do Đại học Göttingen dẫn đầu đã đặt ra vấn đề liệu nông nghiệp hữu cơ có phải là giải pháp thay thế duy nhất cho nông nghiệp thông thường để thúc đẩy đa dạng sinh học trong cảnh quan nông nghiệp không. Theo các tác giả, một bức tranh mô tả cảnh quan của môi trường sống tự nhiên và các khu vực canh tác quy mô nhỏ và đa dạng là chìa khóa để thúc đẩy đa dạng sinh học trên quy mô lớn của cả nông nghiệp thông thường và nông nghiệp hữu cơ. Họ cho rằng những người có liên quan đến việc thay đổi mô hình tương ứng trong nông nghiệp sẽ nhận ra điều này.

Nhóm nghiên cứu chỉ trích chứng nhận hữu cơ chủ yếu tập trung vào việc cấm các hóa chất nông nghiệp tổng hợp. Điều này dẫn đến hạn chế những lợi ích đối với đa dạng sinh học, nhưng lại dẫn đến thiệt hại cao về sản lượng, mặc dù nông nghiệp đang trở nên thâm canh và chuyên môn hóa hơn. Giáo sư Teja Tscharntke, nhóm Nông học tại Đại học Göttingen, giải thích: “Các khu vực được canh tác theo chứng nhận hữu cơ có thêm loài thứ ba, nhưng không đạt mức năng suất như canh tác thông thường”.

Tuy nhiên, do cần diện tích canh tác lớn hơn, các lợi thế về đa dạng sinh học sẽ biến mất. Hơn nữa, nói đến nông nghiệp hữu cơ là nói không với việc sử dụng thuốc trừ sâu. Tscharntke cho rằng thuốc trừ sâu được cho phép miễn là chúng có nguồn gốc tự nhiên. Ví dụ, nho, vườn cây ăn quả và cả rau quả được phun thuốc bảo vệ thực vật nhiều lần và lặp lại, chủ yếu là các sản phẩm chứa đồng và dư lượng của các sản phẩm này tích tụ vào đất. Ngành nông nghiệp hữu cơ đã không đạt được những mong muốn như những năm đầu tiên: Canh tác hữu cơ không phải lúc nào cũng được thực hiện trong các trang trại gia đình; Các trang trại độc canh hữu cơ thường có quy mô tương tự như các trang trại thông thường; và rau thường được trồng trong nhà kính. Ở khu vực Địa Trung Hải, việc trồng rau trong nhà kính đang phá hủy toàn bộ cảnh quan, tuy nhiên tỷ lệ phát triển nông nghiệp ngày càng tăng ở đây không hề khó trong việc đạt được chứng nhận hữu cơ.

Nhà nghiên cứu nông học nhấn mạnh rằng cảnh quan với tính đa dạng cây trồng cao, với diện tích canh tác nhỏ và chiếm ít nhất 1/5 môi trường sống gần tự nhiên có thể thúc đẩy đa dạng sinh học đáng kể hơn là việc nhận được chứng nhận hữu cơ. Cảnh quan phát triển trên diện tích canh tác nhỏ đa dạng sinh học hơn nhiều lần so với cảnh quan có diện tích canh tác lớn và khả thi như nhau trong cả nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp thông thường. Họ dẫn chứng rằng cảnh quan nơi có diện tích canh tác một hecta có thể là nơi cư trú của số loài thực vật và côn trùng nhiều gấp sáu lần nơi có diện tích canh tác lớn sáu hecta. Sự đa dạng trong canh tác cũng có thể tăng gấp đôi số loài và tăng đáng kể khả năng kiểm soát dịch hại sinh học cũng như thụ phấn thành công.

Ngay cả khi Thỏa thuận Xanh của EU đặt ra mục tiêu đạt 25% thị phần nông nghiệp hữu cơ vào năm 2030, thì vẫn cần đưa 75% nông nghiệp thông thường vào chiến lược đa dạng sinh học.

Mai Thanh Trúc theo Phys.org