Thị trường urê thế giới tiếp tục ảm đạm, xu hướng giá giảm. Nhiều phiên đấu thầu mua/bán urê vẫn diễn ra. Tuy nhiên trong đó có một số được đấu thầu lại. Giao dịch thị trường ở mức khá hạn chế.

Tại thị trường Việt Nam, giá phân bón trong tháng 9 chững lại cho đến giảm do hiện các vùng của ĐBSCL diện tích xuống giống chưa nhiều nên nhu cầu không cao. Mặt khác, các tỉnh miền Đông cũng đã qua thời kỳ chăm sóc cho các loại cây công nghiệp.

I. TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI

Thị trường urê trên thế giới tháng 9 trong xu hướng giao dịch ảm đạm. Theo nguồn tin từ farmfutures.com, tính đến ngày 16/9 giá phân urê được cải thiện bởi những hợp đồng lớn và thiết lập một mặt bằng giá mới; giá urê tại Biển Đen đã tăng khoảng 11,3 USD/tấn so với ngày 10/9 lên 267,5 USD/tấn; tại vùng Vịnh giá cũng được điều chỉnh tăng 5,5 USD lên 290,5 USD/tấn, sau khi giảm 50 USD kể từ mức cao vào mùa đông năm ngoái.

Đáng chú ý, giá urê tại Biển Đen tính từ đầu năm cho đến tháng 9 thì tháng 2 là tháng đạt mức giá cao nhất 445 USD/tấn. 

Giá phân kali tiếp tục giảm nhẹ. Giá bán buôn tại vùng Trung Tây nước Mỹ giảm thêm 2,50 USD xuống còn 387,5 USD/tấn.

Mức giá thấp nhất hiện tại trên thị trường bán lẻ khoảng 460 USD, nhưng phần lớn các nhà bán lẻ vẫn bán ở mức giá 500 USD hoặc cao hơn.

Giá kali tại thị trường Trung Quốc khá ổn định sau khi suy giảm vào tuần đầu tháng 8, vững ở mức 2.430 NDT/tấn.

Giá DAP trên thị trường thế giới tiếp tục giảm. Ngày 15/8, giá DAP mức giảm phổ biến khoảng 5 USD/tấn tại nhiều khu vực. Trong đó, thị trường Tampa có mức giảm mạnh nhất, từ 5-10 USD/tấn, xuống quanh mức 440-455 USD/tấn FOB.

Tại Trung Quốc, thị trường trong nước và xuất khẩu khá ảm đạm. Nguồn cung dồi dào trong khi nhu cầu ít đã áp lực lên các nhà máy sản xuất. Do ảnh hưởng từ sự suy giảm của giá DAP thế giới, giá DAP xuất khẩu giảm 5 USD/tấn xuống còn 425-435 USD/tấn FOB vào những ngày đầu tháng 8. Giá DAP nội địa dao động quanh khoảng 2860 NDT/tấn.

Thị trường Kali thế giới vẫn tiếp tục ảm đạm. Việc ra đi của Uralkali (Công ty sản xuất phân lân của Nga đã từ chối một thỏa thuận hợp tác kiểm soát 43% lượng kali xuất khẩu) khỏi BPC (Belarus Potash Company - Công ty sản xuất Kali của Belarus) vẫn đang là sự kiện được thị trường quan tâm và chờ đợi những động thái mới sẽ xảy ra từ sự kiện này.

Hầu hết giới phân tích và thương nhân đều kỳ vọng rằng giá Kali sẽ có thể giảm trong thời gian tới. Bởi áp lực về lượng và giá bán nên Uralkali đã quyết định tách ra khỏi BPC, thực hiện chiến lược giá giảm nhằm đẩy mạnh lượng hàng bán ra. Hiện 100% sản phẩm của công ty này đã hoàn toàn không bị ràng buộc bởi BPC. Trước đó, Uralkali đã ký được hợp đồng cung cấp Kali khoảng 500.000 tấn tới thị trường Trung Quốc.

Hàng năm Trung Quốc phải nhập khẩu một lượng Kali khá lớn, hiện Trung Quốc đã đạt được một số thỏa thuận tham gia sản xuất Kali tại châu Phi.

Theo nguồn Farmfutures.com lượng phân Kali tồn kho tính đến tháng 8/2013 khoảng 2,7 triệu tấn, tăng 12,5% so với cùng kỳ năm 2012.

II. TỔNG QUAN THỊ TRƯỜNG VIỆT NAM

Thị trường phân bón trong nước tháng 9 trong xu hướng giảm giá. Do những nguyên nhân:

+khu vực các tỉnh Tây Nguyên đã qua đợt chăm bón, các tỉnh vùng Đồng bằng chuẩn bị thu hoạch lúa. Do không có nhu cầu nên lượng hàng phân bón bán ra chậm.

+các tỉnh miền Đông cũng đã qua thời kỳ chăm sóc cho các loại cây công nghiệp.

+các tỉnh phía Bắc hiện đang là thời điểm cuối vụ hè thu, nhu cầu phân bón không nhiều.

+giá phân bón trên thị trường thế giới giảm.

Giá phân urê nhập khẩu có xuất xứ từ Trung Quốc phổ biến ở mức giá 7.250-7.300 đ/kg; phân Urê Phú Mỹ giá 8.900-9.000 đ/kg;

Phân DAP Trung Quốc (16-44) dao động quanh mức 11.000 – 11.200 đ/kg; DAP Hàn Quốc (18-46) có giá 11.800 đ/kg.

Phân bón nhập khẩu tại cửa khẩu Lào Cai có giá 1.900 CNY/tấn đối với urê và 2.900 CNY/tấn đối với DAP 18-46.

Lượng tiêu thụ phân bón trong tháng 9 vẫn yếu do các tỉnh miền Đông đã qua thời kỳ chăm sóc các loại cây công nghiệp. Hiện năng lực sản xuất phân bón trong nước đã đáp ứng được trên 80% nhu cầu sử dụng. Thậm chí một số mặt hàng cung cấp đủ 100% nhu cầu và còn dư để phục vụ xuất khẩu.

Tháng 8, tình hình sản xuất và kinh doanh của ngành sản xuất phân bón biến động không nhiều do vụ lúa hè thu ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang thu hoạch và nhu cầu sử dụng phân bón trong vụ thu đông chưa đáng kể. Song, các doanh nghiệp trong ngành vẫn cố gắng duy trì ổn định sản xuất.

Tính từ đầu năm cho đến hết tháng 8, Việt Nam đã nhập khẩu 2,9 triệu tấn phân bón các loại, trị giá 1,1 tỷ USD, tăng 25,39% về lượng và tăng 11,19% về trị giá so với cùng kỳ năm 2012.

SA là chủng loại phân bón được nhập khẩu về nhiều nhất, chiếm 25,7% tổng lượng phân bón nhập khẩu, với kim ngạch 140,6 triệu USD.

Theo số liệu từ TCHQ, trong tháng 8/2013, phân SA được nhập khẩu nhiều từ hai thị trường Nhật Bản và Trung Quốc. Giá phân SA nhập khẩu trung bình từ thị trường Nhật Bản là 147 USD/tấn, CFR và thị trường Trung Quốc là 128,5 USD/tấn, CFR.

So với tháng 7, sản lượng phân NPK tháng 8 ước đạt 203.100 tấn, giảm 2,0%; phân DAP ước đạt 16.000 tấn, giảm 31,3% (do dây chuyền sản xuất trục trặc làm giảm mạnh công suất); phân urê ước đạt 168.300 tấn, tăng 2,2%. Tính chung 8 tháng so với cùng kỳ, phân NPK ước đạt trên 1,6 triệu tấn, giảm 1,6%; phân DAP ước đạt 166,0 nghìn tấn, giảm 7,2%; riêng sản lượng phân urê ước đạt gần 1,4 triệu tấn, tăng 36,8%. (Phụ lục 1).

Về thị trường nhập khẩu, Trung Quốc vẫn là thị trường chính cung cấp phân bón cho Việt Nam từ đầu năm cho đến nay, chiếm 47,6% thị phần. Tuy nhiên, nhập khẩu phân bón từ thị trường Trung Quốc trong những gần đây có xu hướng giảm tương đối lớn so với mức thị phần 48,5% của năm 2012. (Phụ lục 2)

Tám tháng đầu năm 2013, Việt Nam đã nhập khẩu 1,3 triệu tấn phân bón các loại từ thị trường Trung Quốc, trị giá 495,2 triệu USD, tăng 13,17% về lượng nhưng giảm 2,18% về trị giá so với 8 tháng 2012. (Phụ lục 3)

Ba tháng cuối năm 2013, giá phân bón được dự báo trong xu hướng giảm. Do những nguyên nhân sau:

+giá dầu thô trên thế giới được dự báo ở xu hướng giảm do nguồn cung dầu mỏ từ các nước nằm ngoài Tổ chức Các nước xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) sẽ gia tăng trong ngắn hạn.

+nguồn cung urê đang khá dồi dào từ Trung Quốc bởi đang trong thời kỳ thuế xuất khẩu phân bón thấp. Đồng thời, sản phẩm urê của Công ty Sorfert OCI và công ty dầu mỏ Algeria Sonatrach có mặt trên thị trường thế giới trong tháng 8 đã đạt mức sản lượng chạy thử ổn định. Bên cạnh đó, lượng tồn kho tại một số nước vẫn ở mức cao.

Bảng: Khả năng cung/cầu urê trên thế giới năm 2013 ĐVT:Triệu mét tấn urê

Bảng: Nguồn cung amoniac, axit photphoric và muối kali trên thế giới năm 2013 - ĐVT: nghìn tấn

Tổng nhu cầu phân bón năm 2013 ước khoảng hơn 10,2 triệu tấn, nguồn cung sản xuất trong nước là hơn 8 triệu tấn. Như vậy sẽ phải nhập thêm khoảng 2,2 triệu tấn. Nhu cầu nhập khẩu phân bón chủ yếu tập trung vào 3 loại phân bón SA, kali và DAP.

Có một nghịch lý là trong mấy năm gần đây, dù nguồn cung phân bón trong nước đã dần được cân đối, đảm bảo, nhất là các loại phân urê, NPK, DAP... song trên thực tế giá phân bón trên thị trường vẫn còn cao.

Nhu cầu phân đạm urê cho sản xuất nông nghiệp ở nước ta chỉ ở mức 1,9 - 2 triệu tấn/năm, trong khi tổng năng lực sản xuất urê của 4 nhà máy trong nước dự kiến năm 2013 đạt khoảng 2,34 triệu tấn. Như vậy urê không chỉ đáp ứng được 100% nhu cầu trong nước mà còn bắt đầu cho phép xuất khẩu.

Các loại phân bón khác như NPK năng lực sản xuất của các doanh nghiệp trong nước hiện đạt khoảng trên 3 triệu tấn/năm, đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Phân lân, DAP cũng đang dần chủ động được nguồn cung ứng.

Cụ thể, như tại Cần Thơ mặc dù phải chịu 5% thuế VAT và phí vận chuyển nhưng phân urê nhập khẩu từ Trung Quốc lại có giá bán thấp hơn 500-1000 đ/kg so với urê sản xuất trong nước; giá urê tại Ninh Bình và Phú Mỹ có giá từ 470.000 - 500.000 đồng/bao, trong khi giá nhiều loại phân bón urê nhập khẩu từ Trung Quốc là 440.000 - 450.000 đồng/bao 50kg.

Đó là chưa kể mức chênh lệch giá từ công ty sản xuất đến đại lý cấp 1, 2... khi mà cả nước hiện có khoảng 500 cơ sở, công ty, đơn vị sản xuất phân bón và hơn 30.000 cửa hàng, đại lý phân phối lớn nhỏ.

Hiện nay trong số hơn 500 cơ sở sản xuất phân bón đang hoạt động trên toàn quốc, phần lớn chỉ được trang bị phương tiện sản xuất đáng già vài chục triệu đồng nhưng vẫn được cấp phép hoạt động.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng sản xuất và kinh doanh phân bón chưa được xử lý triệt để là do việc cấp giấy phép sản xuất kinh doanh phân bón khá đơn giản. Cơ sở sản xuất phân bón "tự công bố và đăng ký" tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, khi đưa vào sản xuất, lưu thông rồi cơ quan chức năng mới tiến hành hậu kiểm. Lợi dụng điều đó, nhiều cơ sở đã in khống hàm lượng, vi lượng trên bao bì, thậm chí làm nhái bao bì của các doanh nghiệp phân bón lớn, có thương hiệu uy tín để dễ dàng tiêu thụ. Nhiều nông dân ham giá rẻ mua về sử dụng. Một mùa sau khi chăm bón cho cây trồng kém chất lượng mới phát hiện ra đó là hàng kém chất lượng.

+Phân bón kém chất lượng được nhập khẩu nhiều từ Trung Quốc qua con đường tiểu ngạch

Theo số liệu của Vụ Thương mại biên giới và miền núi – Bộ Công Thương, mặt hàng phân bón được nhập khẩu chủ yếu từ Trung Quốc qua các cửa khẩu phụ, lối mở trên tuyến biên giới Việt – Trung. Loại phân bón nhập chủ yếu là phân DAP, urê và một số loại trong nước chưa sản xuất được như SA, Kali. Phân DAP Trung Quốc đã bị “phanh phui” nhiều vụ kém chất lượng, nhất là ở khu vực Tây Nam Bộ. Tại khu vực này, phân bón DAP Trung Quốc được người dân mua nhiều nhất vì giá rẻ.

+Với việc đưa vào sử dụng nhà máy DAP số 2 (công suất 330.000 tấn/năm) tại Lào Cai vào năm 2014 cộng với nhà máy DAP số 1 đang hoạt động tại Hải Phòng (công suất 330.000 tấn/năm), ngành phân bón Việt Nam sẽ dần chủ động được nguồn cung đối với mặt hàng này.

Với năng lực sản xuất phân bón trong nước đã đáp ứng trên 80% nhu cầu phân vô cơ, với việc chủ động hoàn toàn nguồn cung mặt hàng urê, ngành phân bón trong nước có thể sẽ chuyển sang xuất khẩu.

1. Bảng số liệu thống kê chủng loại phân bón nhập khẩu 8 tháng 2013

ĐVT: Lượng(tấn); Trị giá (USD)

3. Tham khảo giá một số chủng loại phân bón nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc trong tháng 8/2013

Theo VINANET.