Theo thông báo số 293/CV/HHLTVN ngày 06/8/2013 về Kết luận của Chủ tịch Hiệp Hội Lương thực Việt Nam tại cuộc họp Ban Chấp hành ngày 05/8/2013 có những nội dung chủ yếu sau:

Theo đánh giá của Hiệp hội Lương thực Việt Nam về tình hình thực hiện xuất khẩu gạo trong tháng 7/2013 và 7 tháng năm 2013 cho thấy, xuất khẩu trong tháng 7 không đạt mức kế hoạch đề ra do mưa nhiều làm chậm tiến độ giao hàng và chất lượng lúa, gạo vụ Hè Thu kém cũng có ảnh hưởng đến nguồn cung xuất khẩu. Xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc chậm do Trung Quốc bắt đầu thu hoạch, xuất tiểu ngạch qua biên giới đất liền bị hạn chế trong khi thị trường Philippines không nhập khẩu tư nhân. Xuất khẩu gạo tháng 7 giảm, dẫn đến lũy kế xuất khẩu 7 tháng đã bắt đầu sụt giảm so với cùng kỳ năm 2012, báo hiệu tình hình xuất khẩu chậm lại trong những tháng cuối năm 2013 nếu như thị trường thế giới không có những yếu tố tích cực mới.

Chất lượng gạo xuất khẩu 7 tháng qua như sau: Gạo trắng cao cấp chiếm 35,4%, loại trung bình chiếm 23,2%, loại cấp thấp chiếm 15,7%, tấm chiếm 5,5%, gạo thơm chiếm 12,5%, nếp chiếm 5,3%, gạo đồ chiếm 1,3%, gạo lứt chiếm gần 0,5% và lúa cũng chiếm khoảng 0,5%.

So với cùng kỳ năm 2012, tỷ lệ gạo trắng cao cấp giảm mạnh gần 30%, tỷ lệ gạo cấp trung bình tăng gần 10%, nhưng tỷ lệ loại gạo cấp thấp tăng gần 42% do gạo chất lượng thấp nhiều và nhu cầu chuyển đổi từ thị trường Trung Quốc, tuy nhiên, tỷ lệ gạo thơm cũng tăng gần 80% do sản xuất và nhu cầu tăng, nhưng số lượng vẫn còn hạn chế so với loại gạo cấp thấp.

Giá gạo xuất khẩu giao dịch trong tháng 7/2013 tăng bình quân khoảng 10 – 15 USD/tấn so với tháng trước do giá lúa, gạo trong nước tăng, nhưng vẫn còn thấp hơn các nguồn cung cấp chính khác khoảng 30 – 40 USD/tấn. Giá xuất khẩu bình quân trong 7 tháng năm 2013 đã giảm 17,96 USD/tấn so với cùng kỳ năm 2012.

Hợp đồng đăng ký xuất khẩu gạo trong tháng 7/2013 đạt trên mức trung bình các tháng qua, cao hơn đáng kể so với số lượng xuất khẩu do tăng mạnh từ thị trường châu Phi, góp phần tăng lũy kế đăng ký hợp đồng xuất khẩu 7 tháng và tiếp tục giữ mức cao so với cùng kỳ năm trước. Hợp đồng chưa giao hàng cũng còn khá nhiều với gần 1,8 triệu tấn, nhưng số lượng hợp đồng bị hủy trong 7 tháng cũng đã tăng cao đến khoảng 938.800 tấn.

Giá lúa, gạo thị trường nội địa trong tháng 7/2013 tăng mạnh do thực hiện kế hoạch mua tạm trữ 01 triệu tấn quy gạo vụ Hè Thu năm 2013 và nhu cầu xuất khẩu của các doanh nghiệp, trong khi chất lượng lúa, gạo vụ Hè Thu kém, tỷ lệ không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu cao, nhất là lúa, gạo đầu vụ và mưa nhiều khi vào vụ thu hoạch.

Giá lúa ướt tại ruộng loại hạt dài tăng từ 4.100 – 4.200 đồng/kg lên mức giá 5.200 – 5.300 đồng/kg và loại thường tăng từ 3.700 – 3.900 đồng/kg lên 4.700 – 4.800 đồng/kg so với giá đầu tháng 6/2013. Tăng bình quân khoảng 1.000 – 1.100 đồng/kg.

Giá lúa khô tại kho doanh nghiệp tại thời điểm ngày 30/6/2013, giá lúa hạt dài bình quân là 5.167 đồng/kg, lúa thường có giá bình quân là 5.358 đồng/kg. So với giá thành bình quân lúa vụ Hè Thu năm 2013 của toàn vùng đồng bằng sông Cửu Long do Bộ Tài chính công bố là 4.142 đồng/kg.

Tính đến ngày 31/7/2013 kết quả mua tạm trữ có 113/114 thương nhân báo cáo đã mua tạm trữ được 901.071 tấn quy gạo đạt 90,1% kế hoạch. Căn cứ vào đề nghị của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo tại văn bản số 1098/TTg-KTTH ngày 31/7/2013 đồng ý kéo dài thời hạn mua tạm trữ lúa, gạo vụ Hè Thu năm 2013 đến hết ngày 15/8/2013 để tạo điều kiện mua đủ số lượng 01 triệu tấn quy gạo theo kế hoạch.

Nhận định về tình hình thị trường xuất khẩu gạo, theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, thị trường gạo thế giới vẫn trong xu hướng sụt giảm nhưng áp lực ngày càng tăng, châu Á đầy gạo do thời tiết thuận lợi và sự hỗ trợ nông dân của chính phủ, đã kết hợp kích thích sản xuất các vụ mùa bội thu. Sự cung cấp thừa và áp lực giải quyết tồn kho trong khi nhu cầu co lại, đang kéo giá gạo ngày càng xuống thấp và có tác động tiêu cực đến các quốc gia xuất khẩu gạo.

Đến cuối cùng thì chính phủ Thái Lan cũng chấp nhận lỗ, bán hạ giá để tìm cách giải phóng tồn kho lâu ngày, hư hỏng, xuống cấp và thất thoát trong điều kiện đấu thầu không xác định rõ nguồn cung cấp, chất lượng gạo và giá chào mua thấp hơn mức giá dự kiến. Thái Lan sẽ mở thầu bán gạo tồn kho thường xuyên hàng tháng cho các nhà xuất khẩu và tìm cách bán theo hợp đồng chính phủ. Nếu Thái Lan thành công trong việc giải phóng hàng tồn kho với mức giá gạo mà chính phủ chấp nhận sẽ quyết định giá gạo của thế giới.

Ấn Độ với thời tiết thuận lợi, dự kiến thu hoạch bội thu và xuất khẩu vượt kỷ lục trong năm 2013 sẽ tác động thêm vào xu hướng giảm giá của thị trường. Trong khi đó, Indonesia thông báo còn tồn kho gần 3 triệu tấn, cao hơn mức yêu cầu dự trữ từ 1,5 – 2 triệu tấn, nên chưa có nhu cầu nhập khẩu gạo. Philippines cũng tuyên bố đủ gạo tiêu dùng, bảo đảm an ninh lương thực, không có kế hoạch nhập khẩu. Trung Quốc đang nhập khẩu chậm lại, đặc biệt là kiểm soát và hạn chế nhập khẩu qua biên giới. Châu Phi nhu cầu ổn định và có xu hướng tăng trong nửa cuối năm nhưng không bù đắp được cho sự sụt giảm của các thị trường khác.

Việt Nam xuất khẩu chậm lại và có thể sẽ tiếp tục xu hướng này trong những tháng tới nếu không có các yếu tố tích cực mới và nhất là tác động của bán tháo hàng tồn kho của Thái Lan, giá của Việt Nam cũng khó có thể tăng được.

Tình đến ngày 31/7/2013 các doanh nghiệp đã xuất khẩu được 4,061 triệu tấn gạo; căn cứ vào tình hình ký kết hợp đồng, khả năng giao hàng và qua đánh giá tình hình thị trường gạo thế giới nêu trên, Hiệp hội Lương thực Việt Nam dự kiến tháng 8/2013 xuất khẩu khoảng 750.000 tấn gạo, tháng 9 tiếp tục xuất khẩu 750.000 tấn, dự kiến trong quý III/2013 xuất khẩu 2,076 triệu tấn gạo (giảm 124.000 tấn so với kế hoạch tháng trước do xuất khẩu tháng 7/2013 không đạt). Dự kiến quý IV/2013 xuất khẩu 2 triệu tấn (tăng 200.000 tấn so với kế hoạch tháng trước) và dự báo cả năm 2013 xuất khẩu khoảng 7,5 triệu tấn gạo.

Về công tác điều hành xuất khẩu gạo trong thời gian tới, Hiệp hội sẽ tập trung đẩy mạnh tiến độ xuất khẩu và hoàn thành kế hoạch xuất khẩu trong quý III/2013, chuẩn bị thị trường quý IV/2013 và hoàn thành kế hoạch cuối năm. Theo dõi sát các động thái thị trường ở các nước nhập khẩu để xác định nhu cầu, đặc biệt là thị trường Philippines, Indonesia trong những tháng sắp đến.

Về mua tạm trữ lúa, gạo vụ Hè Thu năm 2013, Hiệp hội tăng cường đôn đốc các thương nhân hoàn thành chỉ tiêu mua tạm trữ, kiểm tra và xác định số lượng mua tạm trữ tại kho sở hữu của thương nhân theo quy định, không xác nhận báo cáo lượng mua tạm trữ tại kho ngoài. Các thương nhân cần duy trì mức tồn kho hợp lý để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu cuối năm, do sản lượng lúa, gạo hàng hóa vụ Hè Thu năm 2013 không còn nhiều và lượng lúa, gạo hàng hóa vụ Thu Đông chủ yếu để gối đầu cho quý I năm sau. Kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét lại sản lượng lúa, gạo hàng hóa vụ Hè Thu năm 2013 để cân đối xuất khẩu cuối năm cho phù hợp, do có nhiều ý kiến cho rằng năng suất vụ Hè Thu năm 2013 ở một số tỉnh bị sụt giảm.

BCH Hiệp hội nghiên cứu đề xuất mẫu hợp đồng xuất khẩu thống nhất để ràng buộc khách hàng thực hiện hợp đồng đã ký và có biện pháp để bảo vệ thương nhân xuất khẩu trong trường hợp khách hàng đơn phương hủy hợp đồng xuất khẩu hoặc trì hoãn nhận hàng gây thiệt hại cho thương nhân xuất khẩu gạo.

Hiệp hội đề nghị các hội viên đã có các mô hình liên kết sản xuất, ký kết hợp đồng tiêu thụ lúa, gạo với nông dân, báo cáo mô hình và kết quả thực hiện, đánh giá các mặt tích cực và hạn chế của chương trình để Hiệp hội tổng hợp và chuẩn bị tổ chức hội thảo lấy ý kiến, lựa chọn mô hình thích hợp và triển khai thực hiện chủ trương của Chính phủ về liên kết sản xuất và tiêu thụ giữa doanh nghiệp và nông dân trong thời gian tới. Các hội viên báo cáo mô hình và kết quả liên kết, tiêu thụ lúa, gạo của nông dân về Hiệp hội chậm nhất vào ngày 15/8/2013 để Hiệp hội kịp thời tổng hợp và chuẩn bị hội thảo vào cuối tháng 8/2013.

Về tạm trữ, việc triển khai thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc mua tạm trữ lúa, gạo vụ Hè Thu năm 2013 vẫn còn có những ý kiến khác nhau về trách nhiệm tổ chức thực hiện của Hiệp hội và hiệu quả của chương trình, Hiệp hội sẽ tổ chức hội thảo để minh bạch và làm rõ các vấn đề còn vướng mắc và kiến nghị về vai trò và trách nhiệm của Hiệp hội đối với mua lúa, gạo tạm trữ trong thời gian tới.

Hiệp hội kiến nghị Bộ Tài chính:

- Sửa đổi và bổ sung Thông tư số 50/2013/TT-BTC ngày 26/4/2013 Hướng dẫn hỗ trợ lãi suất tiền vay ngân hàng để mua tạm trữ lúa, gạo vụ Đông Xuân năm 2012 – 2013 như sau: Bỏ khoản 10 Điều 2 của Thông tư về khoản hỗ trợ lãi suất “được hạch toán vào khoản thu nhập khác trong kỳ của thương nhân và chịu thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định hiện hành” vì khoản hỗ trợ lãi suất vay vốn mua tạm trữ là khoản hỗ trợ chi phí và rủi ro cho thương nhân, không thể được xem như một khoản thu nhập và tính thuế, mà khoản này sẽ hạch toán giảm chi phí của doanh nghiệp.

- Về việc kiểm tra và hoàn thuế VAT: quy định mới kiểm tra trước hoàn thuế sau, làm mất thời gian, có khi kéo dài đến 6 tháng, đọng vốn và giảm hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy đề nghị xem xét và cho thực hiện phương thức hoàn thuế trước và kiểm tra sau như trước đây, nhằm giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo, nhất là doanh nghiệp được đánh giá là có uy tín./

Theo VINANET.