|
 Đang trực tuyến :
22 |
|
 Số lượt truy cập :
33345265 |
|
|
|
|
|
Ứng dụng công nghệ đơn bội trong chọn tạo giống lúa ngắn ngày, năng suất cao từ các tổ hợp lai giữa hai loài phụ Indica và Japonica
Thứ hai, 15-12-2014 | 10:57:11
|
|
Lúa trồng bao gồm hai loài phụlà Indica và Japonica. Hai nhóm lúa này không những khác nhau về dạng cây, dạng hạt mà còn khác nhau về rất nhiều đặc tính nông học khác. Các nhà chọn giống đã và đang tận dụng tính đa dạng di truyền và khoảng cách di truyền lớn giữa hai nhóm lúa này để tạo ra những dòng lúa mới cho năng suất cao và có nhiều đặc tính nông học tốt khác.
Hiện nay công tác chọn tạo giống lúa ở trong nước cơ bản dựa vào phương pháp truyền thống và sử dụng các cặp lai Indica ×Indica. Do sự gần gũi về kiểu gen, kiểu hình trong nhóm lúa Indica nên việc lai nội bộ giữa các cặp lai bố mẹ thuộc nhóm lúa Indica sẽ hạn chế khả năng tạo ra giống lúa mới có tiềm năng năng suất cao, có khả năng chống chịu và thích nghi tốt với điều kiện ngoại cảnh. Mặt khác, việc chọn tạo theo phương pháp truyền thống thường mất rất nhiều thời gian để tạo ra một giống lúa mới (khoảng 5 năm). Hơn nữa phương pháp này thường không thành công khi tiến hành lai giữa lúa Indica và Japonicado hiện tượng bán bất dục xảy ra.
Trong những năm gần đây các nhà chọn giống Ấn Độ đã tạo ra một số dòng Indica – Japonica mới như IR58565 - 2B - 12 - 2 - 2 cho năng suất cao hơn 9 tấn trên ha (tương đương với giống lúa lai Indica – Indica CNRH3 và cao hơn nhiều so với giống lúa thuần cải tiến IR36 (Bardhan Roy, 2004). Việc tạo giống lúa bằng con đường lai tạo giữa lúa Indica và Japonica cũng đã được tiến hành ở Hàn Quốc từ những năm 1970. Những giống lúa dạng tongil (siêu sản) do các nhà chọn giống Hàn Quốc chọn tạo từ tổ hợp lai Indica × Japonica thường cho năng suất cao hơn các giống lúa cũ khoảng 30%. Từ những năm 1990, Viện Lúa Quốc tế (IRRI) cũng đã tiến hành chọn tạo những loại hình lúa mới (new plant type) với tiềm năng năng suất khoảng 12,5 tấn/ha dựa vào nền di truyền của các giống Japonica nhiệt đới. Người ta cho rằng trong tương lai việc lai giữa các dòng lúa này với các giống lúa Indicacó thể đưa tới cuộc cách mạng xanh mới với những giống lúa siêu sản cho năng suất cao hơn năng suất cao nhất của các giống lúa hiện nay khoảng 25% (Peng và cộng sự, 2004).
Việc lai trực tiếp giữa Indica và Japonica tuy nhiên gặp phải trở ngại là có nhiều tổ hợp lai và con lai không kết hạt. Gujop (1971) cho thấy cây lai giữa Indica vàJaponi ca thường cho tỷ lệ thui hoa từ10 - 99%. Ikehashi và Araki (1986) cho rằng alen S - 5j trên nhiễm sắc thể số 6 trong tế bào trứng đã gây ra hiện tượng bán bất dục ở các thế hệ của lúa Indica × Japonica. Để khắc phục tình trạng này người ta đã sử dụng các giống có gen tương hợp rộng (Wide compatability - WC gene) hay áp dụng công nghệ nuôi cấy noãn và bao, hạt phấn. Các thế hệ của một số cây đơn bội kép được tạo ra từ nuôi cấy bao, hạt phấn hay noãn chưa thụ phấn sẽ không bị hiện tượng bán bất dục do alen S - 5j ở tế bào trứng gây nên.
Ở Việt Nam, việc nghiên cứu các giống lúa Japonica cũng như việc tạo các giống lúa mới từ các tổ hợp lai Indica × Japonica chưa được tiến hành một cách bài bản. Một số viện và cơquan nghiên cứu như Trung tâm Lúa lai thuộc Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội cũng đã bắt đầu nghiên cứu sử dụng các giống lúa dạng Japonica để tạo ra các dòng bố mẹ cho các tổ hợp lúa lai mới.
Dòng bất dục đực T1S - 96 được tạo ra từ tổ hợp lai TGMS - 24/Japonica 5 đã và đang được sử dụng trong việc tạo ra các tổ hợp lúa lai 2 dòng mới (Nguyễn Thị Trâm và cộng sự, 2005). Gần đây, trong khuôn khổ của đềtài "Tạo vật liệu chọn giống lúa siêu năng suất" Hoàng Tuyết Minh và cộng sự đã tạo ra một số giống lúa từ các tổ hợp lai Indica × Japonica như DT122 và MT - 508 - 1.
Trong những năm gần đây, Bộ môn Công nghệ sinh học - Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm cũng đã tạo ra được nhiều dòng, giống bằng công nghệ nuôi cấy hạt phấn. Đặc biệt giống lúa AC5 được tạo ra bằng phương pháp nuôi cấy bao phấn của tổ hợp lai 10 TGMS//C70/CR203 có mùi thơm và chất lượng cao và đã được công nhận là giống Quốc gia theo Quyết định số 56/QĐ- BNN - TT ngày 08/01/2008 của Bộ Nông nghiệp và PTNT.
Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi giới thiệu “Kết quả nghiên cứu ứng dụng công nghệ đơn bội trong chọn tạo giống lúa ngắn ngày, năng suất cao từ các tổ hợp lai giữa hai loài phụ Indica và Japonica” giai đoạn 2006 - 2008.
Chi tiết xin xem file đính kèm. |
Trở lại
 Tải file
In
Số lần xem: 3241
|
|
[ Tin tức liên quan ]___________________________________________________
|
